Światowy Dzień Żywności (ang. World Food Day) obchodzony jest co roku 16 października. Został ustanowiony przez Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) w 1979 roku.
W 2024 roku Światowy Dzień Żywności obchodzony jest pod hasłem „Prawo do żywności dla lepszego życia i lepszej przyszłości”. Tematem przewodnim jest zwrócenie uwagi na prawo każdego człowieka do dostępu do różnorodnej, odżywczej, bezpiecznej i dostępnej żywności. Celem tegorocznych obchodów jest zwiększenie świadomości na temat potrzeby zapewnienia wystarczającej ilości wartościowej żywności dla wszystkich ludzi, szczególnie w obliczu problemów, takich jak zmiany klimatu, konflikty i kryzysy gospodarcze. Tego dnia kierujemy uwagę na zwiększenie świadomości globalnych problemów związanych z głodem, bezpieczeństwem żywnościowym, marnotrawstwem żywności oraz podjęcie działań na rzecz ich rozwiązania.
Produkcja żywności wiąże się z ogromnym zużyciem zasobów naturalnych, energii oraz pracy ludzkiej, a jej marnowanie powoduje straty nie tylko ekonomiczne, ale także ekologiczne. Planeta dysponuje ograniczonymi zasobami, podczas gdy prognozy ONZ wskazują, że w 2050 r. globalna populacja osiągnie poziom 9,7 mld ludzi. Ludzi, których będzie trzeba wyżywić.
Żywność (i jej marnotrawstwo) w Polsce
Polska jest krajem samowystarczalnym w produkcji podstawowych dóbr rolnych, takich jak zboża, mięso czy nabiał, a bezpieczeństwo żywnościowe naszego kraju nie jest zagrożone. Kluczowymi czynnikami wpływającymi na ten stan są zróżnicowana produkcja rolnicza, silny przemysł spożywczy, wzrastający eksport i dodatnie saldo handlu zagranicznego oraz skuteczny system dystrybucji żywności. Mimo to, jak wynika z ostatnich badań, które IOŚ-PIB prowadzi w ramach sprawozdawczości Polski do Komisji Europejskiej i które 27 września 2024 zostały opublikowane przez Eurostat, w 2022 roku w Polsce wygenerowano 4,5 mln ton odpadów żywności, a zmarnowana żywność przekroczyła 4,8 mln ton. Najwięcej, bo aż 56% tych odpadów pochodzi z gospodarstw domowych, co oznacza, że to konsumenci przyczyniają się do tego w największym stopniu – każdy Polak marnuje średnio 123 kg żywności rocznie, 69 kg/osobę wytwarzane jest w gospodarstwach domowych.
To jednak nie wszystko. Zmarnowana żywność w Polsce odpowiada za emisję około 13 mln ton gazów cieplarnianych w eq CO2.
Unia Europejska nie marnuje czasu w kwestii marnotrawstwa żywności
Marnotrawstwo to problem, z którym mierzy się Unia Europejska. Jak wynika z raportu Feedback EU „No Time To Waste”, Wspólnota marnotrawi więcej żywności, niż importuje – według szacunków nawet 153,5 mln ton jedzenia rocznie. Aby z tym walczyć, Unia Europejska nałożyła na wszystkie kraje członkowskie obowiązek ograniczenia marnotrawstwa żywności o 50% do 2030 roku.
Efekt? Chociaż kraje podjęły działania mające na celu ograniczenie marnotrawstwa żywności, ich poziom ambicji i wyniki są bardzo zróżnicowane. Komisja Europejska, aby zwiększyć skuteczność działań, proponuje rozwiązania legislacyjne, m.in. nowelizację Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z 19 listopada 2008 r.. Co to będzie oznaczało dla Polski? Ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów żywności na etapie przetwórstwa o 55 tys. ton i na kolejnych etapach: handlu i konsumpcji sumarycznie o 980 tys. ton.
W Światowy Dzień Żywności porozmawiajmy o jej marnotrawstwie
Światowy Dzień Żywności to dobra okazja, by zwrócić uwagę publiczną na problem marnowania żywności, marnowania zasobów oraz skutków klimatu. To też czas, aby wskazać, jak duży wymiar społeczny ma ten problem. Z jednej strony 10% żywności dostępnej dla konsumentów w UE trafia do kosza, podczas gdy z drugiej strony, 37 milionów osób w UE nie stać na to, aby przynajmniej co drugi dzień zjeść pełnowartościowy posiłek.
Ograniczenie strat i marnotrawstwa żywności jest powszechnie uznawane za kluczowy sposób na sprostanie wyzwaniom związanym z globalnym bezpieczeństwem żywnościowym, globalnym ociepleniem, ochroną zasobów naturalnych i ekosystemów oraz zapewnieniem dostępu do żywności dla potrzebujących.
Każdy z nas może włączyć się w obchody Światowego Dnia Żywności i działać na rzecz poprawy sytuacji żywnościowej w Polsce i na świecie poprzez:
- Ograniczanie marnowania żywności w swoim codziennym życiu,
- Wspieranie lokalnych producentów i wybieranie produktów zrównoważonych,
- Uświadamianie i edukowanie innych w zakresie niemarnowania, szanowania żywności i zasobów ziemi,
- Angażowanie się w akcje charytatywne i wsparcie organizacji działających na rzecz walki z głodem.
Nie możemy być obojętni, gdyż każdy z nas ponosi odpowiedzialność. Wspólnie możemy zmieniać nawyki i podejście do żywności, by zredukować marnotrawstwo i poprawić sytuację żywnościową na całym świecie.
Dr inż. Sylwia Łaba, ekspertka IOŚ-PIB
