W gminach, w których organizacje pozarządowe inicjowały lub prowadziły kluby dziecięce czy warsztaty dla rodziców małych dzieci, łatwiej dochodziło do powstania zinstytucjonalizowanych form opieki wczesnodziecięcej. To jeden z najważniejszych wniosków raportu pt. „Diagnoza wpływu Ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 na rozwój wczesnodziecięcych usług opiekuńczo-edukacyjnych w gminach”. Badanie opracowano z inicjatywy Fundacji Rozwoju Dzieci im. J. A. Komeńskiego, przy wsparciu NUTRICIA Polska w ramach programu edukacyjnego „Od serca dla dziecka”, który wspiera tworzenie zajęć edukacyjnych dla małych dzieci i ich rodziców.
Aż 80% badanych gmin deklarowało, że na ich terenie nie funkcjonuje żadna zinstytucjonalizowana forma opieki nad dziećmi do lat 3. Raport pokazuje duże rozbieżności w tworzeniu zinstytucjonalizowanych form opieki wczesnodziecięcej między gminami wiejskimi, miejsko-wiejskimi a miejskimi. Tylko w 9% badanych gmin wiejskich działa placówka oferująca regularną opiekę, podczas gdy w gminach miejsko-wiejskich takich placówek jest 27%, a w gminach miejskich aż 66%. Dlatego właśnie działania programu „Od serca dla dziecka” obejmują głównie rodziców i dzieci z małych miejscowości, najbardziej potrzebujących wsparcia.
Diagnoza określa najważniejsze bariery utrudniające realizację postanowień tzw. ustawy żłobkowej, która weszła w życie w lutym 2011 roku. Do problematycznych aspektów należy brak wskazania w ustawie źródeł finansowania dla istniejących i powstających form opieki. Kolejne przeszkody stanowią restrykcyjne regulacje budowlane, przeciwpożarowe i sanitarne, brak jednolitych standardów higieniczno-sanitarnych oraz problemy z dostępnością i dostosowaniem lokali do wymogów dotyczących miejsc opieki nad dziećmi.
Raport prezentuje też jak zaadaptowała się nowa forma opieki wprowadzona wraz z Ustawą, czyli instytucja dziennego opiekuna. Okazuje się, że występuje ona zaledwie w 0,5% badanych gmin. Głównych przyczyn takiego stanu rzeczy można upatrywać w mało atrakcyjnych warunkach zatrudnienia oferowanych dla dziennego opiekuna: 8-10 godzinny dzień pracy, brak prawa do urlopu, nieuregulowana kwestia zastępstwa dla opiekuna w przypadku zwolnienia chorobowego czy zdarzenia losowego. Mało atrakcyjne wynagrodzenie, szczególnie w przypadku dużych miast, może dodatkowo zniechęcać do podejmowania tej formy działalności. Istotne znaczenie ograniczające powstawanie tej formy opieki ma także brak instytucjonalnego i organizacyjnego wsparcia dla dziennych opiekunów ze strony władz lokalnych, zwłaszcza na terenach wiejskich i wiejsko-miejskich.
Wnioski z raportu pokazują, że wprowadzona Ustawa wymaga pewnych udoskonaleń. Aby ułatwić tworzenie nowych form opieki warto rozważyć sprecyzowanie i złagodzenie wymogów formalnych wobec utworzonych placówek. Odpowiedzią na tę barierę mogłoby być także np. stworzenie zestawu prostych i klarownych procedur eksperckich. Największą trudnością, z jaką mierzą się placówki niepubliczne, jest obecnie utrzymanie ciągłości działania. Bez wsparcia finansowego gminy wiele z nich może nie przetrwać – podkreśla Teresa Ogrodzińska z Fundacji Rozwoju Dzieci im. J. A. Komeńskiego.
Jak pokazuje zrealizowane badanie, gminy, które decydują się wspierać finansowo i organizacyjnie żłobek, klub czy dziennych opiekunów, wskazują na motywacje, takie jak inwestycja w politykę prorodzinną, aktywizacja zawodowa, wyjście naprzeciw oczekiwań rodziców i ich potrzeb, wreszcie korzystny wpływ na socjalizację dzieci w grupie rówieśniczej.
Badanie przeprowadziła firma Millward Brown. W pierwszym etapie zastosowano badanie jakościowe metodą 6 studiów przypadku, a następnie przeprowadzono sondaż telefoniczny na reprezentatywnej próbie 400 gmin polskich oraz na celowej grupie instytucji opieki korzystających z dofinansowań w ramach programu Maluch oraz PO KL 1.5. Raport dostępny jest pod linkiem: http://www.frd.org.pl/pl/aktualnosci/aktualnosc/_1858.
NUTRICIA Polska wraz Fundacją Rozwoju Dzieci im. J. A. Komeńskiego od 2011 roku realizuje Program edukacyjny „Od serca dla dziecka”, który jest skierowany do rodziców i dzieci w wieku do 3. roku życia. Do głównych celów Programu należy zwiększenie świadomości znaczenia wczesnej edukacji małych dzieci w społeczeństwie oraz zwiększenie ich szans rozwojowych ze szczególnym uwzględnieniem najmłodszych mieszkających na terenach wiejskich. Działania podejmowane w ramach Programu zachęcają i wspierają władze lokalne i rodziców do tworzenia lokalnych Grup Zabawowych, które jako nieformalna forma opieki wczesnodziecięcej sprawdziły się w wielu gminach. Równocześnie, z inicjatywy NUTRICIA i Fundacji Komeńskiego zostały opracowane „Standardy jakości opieki i wspierania rozwoju dzieci do lat 3”, które wspierają placówki w oferowaniu opieki wczesnodziecięcej o najwyższej jakości.
