Ponad połowa Polek/Polaków uważa brak mieszkania i perspektyw na jego zdobycie za jeden z najważniejszych problemów polskich rodzin. Według badania Millward Brown przeprowadzonego dla Fundacji Habitat for Humanity kwestia braku mieszkania jest ważniejsza niż brak odpowiedniej służby zdrowia (33%). Przyczynami trudnej sytuacji mieszkaniowej są niskie zarobki i brak odpowiednich rozwiązań systemowych. Jednym ze sposobów na rozwiązanie tego problemu mogą stać się Społeczne Agencje Najmu. Fundacja Habitat for Humanity właśnie pracuje nad opracowaniem i wdrożeniem tego modelu w Polce.
Jak wynika z badania ważniejszymi problemami od mieszkaniowych są dla Polaków jedynie niskie zarobki (na ten problem wskazało 84% badanych) oraz bezrobocie (77% respondentów). Ważnym czynnikiem oceny sytuacji mieszkaniowej jest miejsce zamieszkania. Trudności spowodowane brakiem posiadania mieszkania są charakterystyczne dla miast powyżej 500 tysięcy mieszkańców.
Dla 74% ankietowanych z dużych miast był to drugi najważniejszy problem życiowy, zaraz po niskich zarobkach. Niemal 65% badanych zna kogoś, kto odkłada decyzję o posiadaniu dziecka ze względu na sytuację złą mieszkaniową. Natomiast 72% zna osoby, dla których problemy mieszkaniowe były jedną z przyczyn emigracji. Respondenci pytani o ocenę działania Państwa w rozwiązywaniu problemu braku mieszkań dla osób ubogich, wypowiadają się bardzo krytycznie – bardzo źle lub źle ocenia je 66% badanych.
Polska polityka mieszkaniowa jest mocno zorientowana na posiadanie mieszkania na własność. Polacy są przekonani, że najem mieszkania jest droższy niż własność z kredytem hipotecznym. Nie wszystkich jednak stać na kredyt nie mówiąc o zakupie mieszkania z własnych oszczędności. – mówi dr hab. Ryszard Szarfenberg z Uniwersytetu Warszawskiego.
Niezamożnym Polkom/Polakom pozostaje zatem wynajem mieszkań. Właścicielami najmowanych lokali są głównie osoby prywatne oraz samorządy, do których należą mieszkania komunalne. Wynajem na rynku prywatnym jest zazwyczaj znacznym obciążeniem dla kieszeni lokatorów, a dostępność mieszkań komunalnych jest na tyle ograniczona, że tylko nieliczni mogą z nich skorzystać. Samorządy i prywatni właściciele natomiast borykają się z nieterminowym opłacaniem czynszu, gdyż dochody niezamożnych Polek i Polaków są bardzo niestabilne.
Koncepcja Społecznych Agencji Najmu (SAN) narodziła się w Belgii i szybko zdobyła popularność w innych europejskich państwach. Kryzys gospodarczy znacznie ograniczył dochody i zdolności kredytowe Europejczyków oraz zmniejszył wpływy do budżetów samorządowych, z których coraz trudniej jest wygospodarować środki na budownictwo społeczne.
W maju rozpoczął się dwuletni projekt „Społeczne Agencje Najmu jako instrument polityki mieszkaniowej w Polsce” współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju prowadzony przez Fundację Habitat for Humanity Polska wraz z Uniwersytetem Warszawskim i Uniwersytetem Śląskim. Głównym celem projektu jest włączenie SAN do pakietu socjalnych narzędzi polskiego systemu mieszkalnictwa społecznego poprzez wypracowanie ram formalno-prawnych, instytucjonalnych i finansowych umożliwiających wdrożenie koncepcji pośrednictwa wynajmu przez samorządy i rząd oraz działania rzecznicze promujące projekt.
Społeczna Agencja Najmu to specjalnie zaprojektowana organizacja, której celem nie jest zysk,ale wspieranie niezamożnych Polaków w wynajmowaniu lokali mieszkalnych na dogodnych warunkach. SAN będzie pozyskiwał mieszkania z zasobu komunalnego oraz prywatnego i zaoferuje je osobom w najtrudniejszej sytuacji materialnej. Mogą to być mieszkania komunalne oddane SAN w zarząd i mieszkania najmowane od prywatnych właścicieli i później podnajmowane.
Wiele miast boryka się z problemem pustostanów, właściciele mają kłopoty z wyremontowaniem mieszkań, deweloperzy nie mogą sprzedać mieszkań: są to niewykorzystane zasoby mieszkaniowe – potencjalne źródło kolejnych mieszkań na wynajem – mówi dr hab. Ryszard Szarfenberg.
Co SAN zaoferuje właścicielom mieszkań? Pewną i długoterminową umowę oraz zachowanie mieszkania w dobrym stanie w zamian za stosowanie umiarkowanego czynszu, a także pośrednictwo najmu i mediację w razie konfliktu. Co SAN zaoferuje lokatorom?
Społeczne pośrednictwo najmu i SAN to szansa dla niezamożnych mieszkańców Polski na poprawę swojej sytuacji mieszkaniowej. Mieszkania o minimalnie godnym standardzie z umiarkowanym czynszem, a ponadto wszechstronne wsparcie – wyjaśnia Małgorzata Salamon, dyrektor krajowy Habitat for Humanity. Wsparcie będzie udzielane przez pracowników SAN w ścisłej współpracy z samorządami i wyspecjalizowanymi organizacjami.
