Nadmierne wykorzystanie opakowań z tworzyw sztucznych oraz nieefektywne zagospodarowanie odpadów opakowaniowych stanowi dziś ogromne wyzwanie z punktu widzenia ochrony środowiska. Jak wynika z najnowszego Raportu Rocznego Polskiego Paktu Plastikowego1, przed polskimi firmami stoi jeszcze wiele wyzwań na drodze do zamknięcia obiegu opakowań plastikowych.
Wśród obszarów wymagających natychmiastowego działania wymienić należy obecność opakowań nadmiernych i problematycznych, wysoki udział surowców pierwotnych w opakowaniach, czy niski poziom recyklingu odpadów opakowaniowych w praktyce i na dużą skalę2. Obecnie sytuacja rynku opakowaniowego w Polsce daleka jest od cyrkularności.
Kluczową odpowiedzią na te wyzwania jest wdrażanie przez firmy najlepszych praktyk z zakresu ekoprojektowania3. To na tym etapie warunkowany jest całkowity wpływ środowiskowy opakowania. Właśnie wtedy podejmowane są decyzje o ilości i rodzaju zastosowanego materiału, możliwości ponownego użycia opakowania czy jego recyklingu. Do tej pory na polskim rynku brakowało wytycznych, które pomogłyby firmom podejmować właściwe decyzje projektowe, tak aby możliwe było zamknięcie obiegu opakowań z tworzyw sztucznych. W odpowiedzi na te wyzwania, Polski Pakt Plastikowy, we współpracy z The Consumer Goods Forum, zaadaptował na polski rynek 9 Złotych Zasad Projektowania4. Ich premiera odbyła się 5 października 2022 r. podczas II Konferencji Urodzinowej Paktu.
9 Złotych Zasad Projektowania to przełomowy dokument. Mogą z niego korzystać wszyscy uczestnicy łańcucha wartości opakowań – od producentów, firm wprowadzających opakowania do obrotu, aż po podmioty gospodarujące odpadami. Opracowanie, oprócz technicznych rekomendacji projektowania opakowań, wskazuje strategiczny kierunek rozwoju rynku recyklingu opakowań z tworzyw sztucznych, odpowiadając na największe wyzwania systemowe.
9 Złotych Zasad Projektowania:
- 1. Zwiększenie przydatności do recyklingu butelek PET
- 2. Eliminacja problematycznych opakowań i elementów opakowań
- 3. Eliminacja pustej przestrzeni w opakowaniach o nadmiernej objętości w stosunku do zawartości
- 4. Redukcja nadmiernych owijek z tworzyw sztucznych
- 5. Zwiększenie przydatności do recyklingu tacek termoformowanych PET i innych opakowań termoformowanych PET
- 6. Zwiększenie przydatności do recyklingu opakowań giętkich
- 7. Zwiększenie przydatności do recyklingu opakowań sztywnych HDPE i PP
- 8. Redukcja pierwotnych tworzyw sztucznych w opakowaniach B2B
- 9. Stosowanie instrukcji dotyczącej poprawnego sortowania odpadów na opakowaniu
Wdrożenie wytycznych w Polsce pozwoli na eliminację opakowań problematycznych, zmniejszenie zużycia tworzyw sztucznych, poprawę przydatności do recyklingu opakowań, ułatwienie poprawnego sortowania odpadów i w rezultacie zwiększenie poziomów recyklingu opakowań, holistycznie wspierając zamykanie obiegu opakowań z tworzyw sztucznych w kraju. Zasady dotyczą wszystkich kategorii opakowań plastikowych wprowadzanych do obrotu na świecie.
W dokumencie 9 Złotych Zasad Projektowania znaleźć można przykłady opakowań zaprojektowanych poprawnie i niepoprawnie, instrukcje działania dla firm, a także wykaz korzyści systemowych płynących z wdrożenia każdej z zasad.
9 Złotych Zasad Projektowania powstało w oparciu o Golden Design Rules opracowanych przez Koalicję Działań na Rzecz Odpadów z Tworzyw Sztucznych (funkcjonującą w ramach The Consumer Goods Forum), dążącą do zamknięcia obiegu opakowań z tworzyw sztucznych. Działania te są zgodne z wizją Fundacji Ellen MacArthur, która jest inicjatorem międzynarodowej sieci paktów plastikowych.
– Inauguracja Zasad w Polsce stanowi ważny kamień milowy na drodze do naszego celu, jakim jest rozpowszechnienie Złotych Zasad Projektowania na całym świecie. Zasady wyznaczają jasno określone ramy działania i przyczyniają się do rozwoju innowacji. Na ich podstawie firmy mogą podejmować konkretne i ambitne kroki. Jesteśmy pewni, że zaowocuje to zmniejszeniem zużycia tworzyw sztucznych oraz zwiększeniem udziału opakowań nadających się do recyklingu. Firmy w Polsce, które wdrożą Zasady, pomogą przyspieszyć zmianę systemową, konieczną do poprawy recyklowalności – powiedział Ignacio Gavilan, Sustainability Director w The Consumer Goods Forum.
Złote Zasady Projektowania zostały dostosowane do obecnych możliwości technicznych systemów recyklingu na poziomie globalnym i krajowym. Na poziomie międzynarodowym, wytyczne zostały przygotowane, zweryfikowane i zaakceptowane przez kluczowych interesariuszy branży recyklingu i ekoprojektowania opakowań, między innymi CEFLEX (The Circular Economy for Flexible Packaging), WRAP (The Waste & Resources Action Programme), Petcore Europe, czy Association of Plastics Recyclers.
– Prace nad adaptacją dokumentu w Polskim Pakcie Plastikowym trwały przez ponad 9 miesięcy. Zależało nam na tym, aby opracowanie, które w oryginalnej wersji skupia się na kontekście międzynarodowym, było dostosowane do specyfiki polskiego rynku. Dlatego, 9 Złotych Zasad Projektowania zostało zweryfikowane pod kątem zgodności z uwarunkowaniami polskimi przez firmy członkowskie Polskiego Paktu Plastikowego, zrzeszone w Grupie Roboczej ds. opakowań nadających się do recyklingu (m.in. przedstawicieli firm takich jak Nestlé Polska, Jerónimo Martins Polska, czy KGL S.A.), przedstawicieli Rady Ekspertów Paktu, Sieć Badawczą Łukasiewicz – Łódzki Instytut Technologiczny oraz Rekopol Organizację Odzysku Opakowań. Mamy nadzieję, że dzięki temu dokument będzie przydatny, zrozumiały, a przede wszystkim inspirujący dla wszystkich, którzy chcą wprowadzać cyrkularne praktyki w swoim portfolio opakowań z tworzyw sztucznych – mówi Dorota Żmudzińska, Ekspertka ds. Gospodarki o Obiegu Zamkniętym w Polskim Pakcie Plastikowym, która koordynowała prace nad dokumentem.
Harmonizacja lokalnych wytycznych z wymogami globalnymi dla opakowań stanowi ogromny krok na drodze do zamknięcia obiegu opakowań z tworzyw sztucznych. A taki właśnie cel stawiają przed sobą członkowie Polskiego Paktu Plastikowego – zamknięcie obiegu opakowań do 2025 roku.
By wspomóc transformację opakowaniową w Polsce zapraszamy wszystkich do jak najszybszego podjęcia działań – analizy portfolio opakowań i wprowadzania zmian, zgodnie z rekomendacjami zawartymi w 9 Złotych Zasadach Projektowania. Aby ułatwić podejmowanie decyzji projektowych, w 2023 roku Pakt planuje aktualizację opracowania (wersję 2.0), która zostanie wzbogacona o praktyczne wskazówki wdrażania zmian w opakowaniach.
