Rada UE przyjęła dyrektywę CSDDD

Rada UE przyjęła dyrektywę w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Due Diligence Directive, CSDDD).  Państwa członkowskie mają dwa lata na wdrożenie przepisów dyrektywy.

CSDDD zakłada wprowadzenie obowiązku należytej staranności dla określonych grup przedsiębiorstw w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom prowadzenia działalności biznesowej w zakresie praw człowieka i środowiska.

Co się zmieni po wprowadzeniu dyrektywy?

• wprowadzony zostanie obowiązek należytej staranności w odniesieniu do poszanowania praw człowieka i kwestii środowiskowych dla określonych grup przedsiębiorstw;
• obowiązkowa należyta staranność w celu ograniczania negatywnych skutków będzie odnosiła się do działalności własnej przedsiębiorstw, działalności jednostek zależnych oraz do tzw. łańcucha działalności („chain of activities” – pojęcie będące kompromisem pomiędzy „łańcuchem wartości”, a „łańcuchem dostaw”);
• zwiększy się odpowiedzialność i rozliczalność przedsiębiorstw za negatywne skutki prowadzonej przez nie działalności;
• poprawi się dostęp do środków ochrony prawnej dla osób i podmiotów dotkniętych negatywnymi skutkami, powstałymi w wyniku działalności przedsiębiorstw;
• przedsiębiorstwa będą ponosiły odpowiedzialność cywilną za negatywne skutki, pod pewnymi warunkami, a także będą podlegały karom pieniężnym za naruszenie obowiązków w zakresie należytej staranności.

Przedsiębiorstwa objęte dyrektywą

Dyrektywa będzie dotyczyć przedsiębiorstw z krajów UE, ale także przedsiębiorstw spoza UE. Zgodnie z art. 2  CSDDD podmioty utworzone zgodnie z prawem kraju członkowskiego UE, które będą objęte regulacją, można podzielić na  grupy:

1. przedsiębiorstwa, które w ostatnim roku obrotowym, za które zostało lub powinno zostać sporządzone roczne sprawozdanie finansowe, zatrudniały średnio ponad 1000 pracowników, a ich przychody netto ze sprzedaży w skali światowej przekraczały 450 mln EUR;
2. przedsiębiorstwa, które same nie osiągnęły progów wskazanych powyżej, ale były najwyższą spółką dominującą („ultimate parent company”) w grupie, która osiągnęła te progi;
3. przedsiębiorstwa, które same zawarły lub są najwyższą spółką dominującą grupy, która zawarła z niezależnymi spółkami zewnętrznymi umowy franczyzowe lub licencyjne w UE w zamian za opłaty licencyjne wynoszące ponad 22,5 mln EUR, jeżeli umowy te zapewniają wspólną tożsamość, wspólną koncepcję biznesową i stosowanie jednolitych metod prowadzenia działalności.

W przypadku przedsiębiorstw spoza UE kryterium podlegania przepisom dyrektywy nie opiera się na liczbie pracowników, jest związane z generowanym obrotem netto w UE i w podobny sposób odnosi się do spółek dominujących, umów franczyzowych i licencyjnych.  

Wprowadzono stopniowe podejście do stosowania zasad określonych w dyrektywie (art. 30 dot. transpozycji). W pierwszej kolejności przepisy będą miały zastosowanie, po 3 latach od wejścia w życie dyrektywy, do największych przedsiębiorstw z UE, które zatrudniają ponad 5000 pracowników i odnotowały w ostatnim roku finansowym obrót netto w skali świata w wysokości ponad 1 500 mln EUR.

W przypadku przedsiębiorstw spoza UE obowiązywał będzie obrót netto wygenerowany w UE w wysokości ponad 1 500 mln EUR.  Po 4 latach od wejścia w życie dyrektywy, progi odnoszące się do przedsiębiorstw unijnych objętych dyrektywą będą wynosić 3000 pracowników i 900 mln EUR światowego obrotu netto. Po 5 latach przepisy dyrektywy obejmą przedsiębiorstwa o najniższych progach wskazanych w art. 2 CSDDD.

Małe i średnie przedsiębiorstwa nie będą bezpośrednio objęte przepisami dyrektywy, ale wejście w życie CSDDD będzie miało również oddziaływanie na sektor MŚP.

Z punktu widzenia interesów polskich przedsiębiorców istotne jest to, że dyrektywa ujednolica i porządkuje rozdrobnione krajowe legislacje odnoszące się do należytej staranności (w tym istniejące we Francji i Niemczech).

Przepisy te miały wpływ na polskich przedsiębiorców zaangażowanych w relacje biznesowe z podmiotami zobowiązanymi na gruncie przepisów krajowych, a jednocześnie polskie przedsiębiorstwa pozostawały bez wsparcia zapewnianego przez CSDDD w postaci działań wspierających ze strony KE i państw członkowskich. Dyrektywa ustanawia długo wyczekiwany porządek oraz równowagę pomiędzy europejskimi przedsiębiorcami (tzw. level playing field).

Obowiązki przedsiębiorstw

Zgodnie z założeniami projektu dyrektywy przedsiębiorstwa będą miały obowiązek m.in.:

• uwzględniania należytej staranności w polityce przedsiębiorstw i zarządzaniu ryzykiem (art. 5),
• identyfikacji, oceny i priorytetyzacji faktycznych i potencjalnych negatywnych skutków (art. 6 i 6a),
• zapobiegania potencjalnym negatywnym skutkom (art. 7),
• wstrzymania faktycznych negatywnych skutków (art. 8) oraz podejmowania działań naprawczych (art. 8c),
• znaczącego angażowania interesariuszy w procesie należytej staranności (art. 8d),
• wdrożenia procedur skargowych umożliwiających złożenie skarg w przypadku uzasadnionych obaw dotyczących faktycznych lub potencjalnych negatywnych skutków w działalności przedsiębiorstw (art. 9),
• monitorowania skuteczności i adekwatności podejmowanych działań w zakresie należytej staranności (art. 10),
• publikowania na stronie internetowej przedsiębiorstwa sprawozdania rocznego w odniesieniu do kwestii objętych dyrektywą (art. 11),
• przyjęcia i realizacji planu transformacji na rzecz łagodzenia zmian klimatycznych (art. 15).

Artykuł 22 CSDDD reguluje odpowiedzialność cywilną przedsiębiorstw za szkody, które powstaną w wyniku negatywnych skutków działalności biznesowej.

Nadzór ze strony państwa

Zarówno Komisja Europejska, jak i państwa członkowskie będą wdrażać szereg działań wspierających przedsiębiorstwa we wdrażaniu dyrektywy CSDD, takich jak prowadzenie helpdesków, wydawanie wytycznych dotyczących różnych aspektów wdrażania należytej staranności, w tym modelowych klauzul umownych, prowadzenie dedykowanych stron internetowych.

Państwa członkowskie będą zobowiązane także do powołania odpowiednich organów nadzorczych (art. 17), które będą mogły m.in. (art. 18):

• wszcząć postępowanie wyjaśniające z urzędu,
• przeprowadzać inspekcje,
• wyznaczać przedsiębiorstwom odpowiednie terminy na podjęcie działań naprawczych,
• nakazać zaprzestania naruszeń przepisów krajowych przyjętych na podstawie dyrektywy oraz podjęcia działań naprawczych,
• nałożyć kary pieniężne na przedsiębiorstwa (art. 20).

Stanowisko Rządu RP

Stanowisko Rządu RP wobec projektu dyrektywy w sprawie należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw zostało przyjęte w dniu 11 kwietnia 2022 r. przez Komitet do spraw Europejskich Rady Ministrów. W związku z istotnymi zmianami w projekcie konieczne było przygotowanie aktualizacji stanowiska Rządu RP. Aktualne stanowisko Rządu RP zostało przyjęte w dniu 31 stycznia 2024 r.  przez Komitet do spraw Europejskich Rady Ministrów.

W stanowisku czytamy m.in. że „Strona polska popierać będzie rozwiązania nie powodujące wzrostu wydatków lub zmniejszenia dochodów jednostek sektora finansów publicznych, w tym budżetu państwa, w stosunku do wielkości wynikających z obowiązujących przepisów.

Wdrożenie odpowiednich procedur należytej staranności przez przedsiębiorstwa może pociągać pewne skutki finansowe. Jednakże w ocenie długofalowej przedsiębiorcy powinni dostrzec korzyści płynące z nakładów poniesionych na wdrożenie procedur należytej staranności w odniesieniu do poszanowania praw człowieka i kwestii środowiskowych – jak choćby zmniejszenie ryzyka dyskryminacji czy innych naruszeń praw człowieka wskutek działalności przedsiębiorstwa oraz zmniejszenia ryzyka negatywnych skutków prowadzonej działalności w odniesieniu do negatywnego wpływu na środowisko naturalne”.

Źródło i pełna treść komunikatu wraz z dokumentami: Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej: https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/dyrektywa-w-sprawie-nalezytej-starannosci

Przeczytaj też: https://raportcsr.pl/pwc-tylko-19-proc-firm-jest-technologicznie-gotowych-na-raportowanie-csrd-i-esrs/