W świetle badań Bilans Kapitału Ludzkiego rok 2013 był rokiem utrzymującego się wysokiego bezrobocia oraz topniejącej liczby firm i instytucji szukających ludzi do pracy. Jednocześnie na aktywną politykę rekrutacyjną wpływały te same czynniki, co w latach ubiegłych. Największy wpływ na gotowość zatrudnienia nowych pracowników miał poziom rozwoju firmy, wielkość firmy – im większa firma, tym większe potrzeby zatrudnieniowe oraz niezadowolenie z kompetencji aktualnie zatrudnionych pracowników. Był to również rok, w którym firmy napotkały na większe niż w poprzednich latach problemy podczas poszukiwania pracowników spełniających ich wymagania.
Wyniki badań BKL potwierdzają, że zaobserwowane w 2013 roku obniżenie potrzeb zatrudnieniowych dotknęło właściwie wszystkich pracodawców bez względu na wielkość zatrudnienia i branżę działalności. Zmniejszyła się również liczba poszukiwanych osób do pracy – zjawisko to było obserwowalne praktycznie we wszystkich województwach. Jednocześnie, mimo zwiększającej się puli dostępnych kandydatów, coraz większa liczba pracodawców nie mogła znaleźć pracowników posiadających potrzebne kompetencje. Na trudności w znalezieniu kandydatów spełniających oczekiwania wskazywało 78 proc. pracodawców, którzy prowadzili w ubiegłym roku rekrutację. Zdawać by się mogło, że wobec zwiększenia się liczby osób poszukujących i gotowych podjąć pracę sytuacja powinna się odwrócić. Ten paradoks eksperci BKL tłumaczą większą selektywnością naboru ze strony pracodawców w warunkach trudniejszej sytuacji rynkowej, która skłania firmy do poszukiwania pracowników zdolnych do jak najszybszego osiągnięcia pełnej wydajności pracy, w których nie ma potrzeby inwestować. To z kolei utrudnia sytuację ludziom młodym, absolwentom szkół różnego szczebla trafiającym na rynek pracy.
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim od 2008 r. analizuje, jak zmienia się struktura i zapotrzebowanie na kompetencje na polskim rynku pracy.
W trakcie pięciu edycji do badania przystąpi 350 000 respondentów: pracodawców, pracowników, bezrobotnych, studentów, uczniów szkół ponadgimnazjalnych, a także przedstawicieli instytucji szkoleniowych. Analizą zostały również objęte kierunki kształcenia oraz oferty edukacyjne instytucji szkoleniowych. Bilans Kapitału Ludzkiego stanowi unikatowy na skalę Polski i Europy monitoring rynku pracy i największe jak do tej pory badanie rynku pracy w Europie Środkowo-Wschodniej.
Zespół ekspertów BKL w najnowszym raporcie „Kompetencje Polaków a potrzeby polskiej gospodarki” zwraca uwagę na fakt, że w dyskursie publicznym jako przyczynę niedopasowania kompetencyjnego absolwentów do potrzeb pracodawców postrzega się brak umiejętności praktycznych, a jako remedium wskazuje się na konieczność rozszerzenia programu praktyk i staży. Wyniki Bilansu Kapitału Ludzkiego oraz ich branżowe pogłębienie, które zostało dokonane w krakowskim Bilansie Kompetencji pokazują bardziej złożony obraz tego problemu.
Analizy opublikowane w ostatnim raporcie Bilansu Kapitału Ludzkiego potwierdzają, że na polskim rynku pracy poszukiwane są osoby mające kompetencje transferowalne (czyli przydatne na większej liczbie stanowisk pracy), o charakterze ogólnym lub profesjonalnym, które mogą być dostarczone przez szkoły i uczelnie, a są rozwijane w niewystarczającym stopniu i w stosunku do niewystarczającej liczby osób. – Kompetencje tarnsferowalne powinny być kształtowane w okresie nauki w szkole i na uczelni, ale wymaga to zmiany sposobu uczenia i poziomu wymagań – przekonuje prof. Jarosław Górniak, kierownik naukowy projektu Bilans Kapitału Ludzkiego. – Sprowadzanie przygotowania kompetencyjnego dla potrzeb gospodarki do trenowania umiejętności praktycznych, zwłaszcza w miejscu pracy, nie pokrywa się z wynikami badań pracodawców i zdaniem zespołu BKL niebezpiecznie zawęża perspektywę definiowania efektów kształcenia z punktu widzenia przygotowania do ról zawodowych i społecznych.
Z kolei zdaniem Bożeny Lublińskiej – Kasprzak, Prezes PARP – Większe zasoby powinniśmy alokować na działania skierowane do przedsiębiorców, aby zachęcać ich do bieżącej współpracy z placówkami edukacyjnymi, tak aby pracodawcy mieli wpływ na jakość uzyskiwanych kompetencji i mogli powiedzieć, że młodzi ludzie są przygotowani do podejmowania pracy, pierwszej jak i kolejnych. Organizowanie staży i praktyk jest oczywiście jedną z metod tej współpracy ale poprzedzający powinien być wpływ przedsiębiorców na kształt programów nauczania.
Wyniki IV edycji badań Bilansu Kapitału Ludzkiego prezentowane są w sytuacji stopniowo poprawiającej się koniunktury. Na wzrost popytu zaczyna reagować także rynek pracy, jednak proces ten zachodzi powoli, szczególnie jeśli chodzi o sytuację młodych osób.
Prof. Jarosław Górniak pytany o wyzwania, które staną przed Polską w najbliższym okresie, podkreśla, że – cała europejska gospodarka, a więc i otwarta gospodarka Polska, liże rany po ostatnim kryzysie. Przywracanie jej wigoru zajmie jeszcze nieco czasu. Dla Polski kluczowym wyzwaniem jest przestawienie gospodarki na tory innowacyjnego rozwoju i zbudowanie w nowych warunkach konkurencyjności w skali międzynarodowej. Wymaga to zmian instytucjonalnych, a więc innowacyjności w zakresie polityki gospodarczej i innych polityk publicznych.
Więcej: www.bkl.parp.gov.pl
