Warsztat ekspercki „ESG w Gospodarce 4.0” jest kontynuacją I Kongresu ESG – „Liderzy zrównoważonego rozwoju na rzecz ekosystemu ESG”. Celem pierwszego i kolejnych warsztatów będzie pogłębienie wiedzy zdobytej podczas Kongresu, uszczegółowienie i dopracowanie rekomendacji w zakresie wdrożenia ESG w Polsce. Wiedza wypracowana podczas warsztatów znajdzie się na łamach tworzonej platformy wiedzy o ESG – www.oESG.pl.
W spotkaniu wzięli udział: Antoni Rytel – wicedyrektor Programu GovTech Polska, prof. Piotr Stankiewicz – dyrektor Instytutu Organizacji i Zarządzania w Przemyśle ORGMASZ w Sieci Badawczej Łukasiewicz, prof. Agnieszka Domańska – prezes Instytutu Staszica oraz prezes PRME Chapter Poland oraz dr Piotr Kaczmarek-Kurczak – ekspert zewnętrzny Fundacji Platforma Przemysłu Przyszłości. Debatę poprowadzili: Damian Kuraś – dyrektor Instytutu ESG oraz Bogusław Mazur – ekspert Instytutu ESG, sekretarz redakcji portalu RaportCSR.pl.
Zachwianie bezpieczeństwa międzynarodowego, a wdrażanie gospodarki 4.0 i ESG
Zdaniem dra Piotra Kaczmarka-Kurczaka, Gospodarka 4.0 jest odpowiedzią na wyzwanie, jak zmienić zapotrzebowanie na kapitał ludzki w sytuacji starzenia się społeczeństw. Transformacja w stronę gospodarki przyszłości to perspektywa co najmniej 10 -15 lat, więc zaostrzenie się sytuacji międzynarodowej nie wydaje się dla tego procesu kluczowe. Pojawia się jednak pytanie o środki finansowe związane z koniecznością zwiększania wydatków na bezpieczeństwo. Ekspert zauważył też, że od kilku lat wśród firm pojawił się czynnik strachu, który rodzi dążenie do samowystarczalności. Stąd bierze się wysyp inwestycji dotyczących np. odnawialnych źródeł energii. – Za tymi inwestycjami nie stoją wartości ekologiczne, a racjonalizacja – ocenił dr Kaczmarek-Kurczak.
Antoni Rytel przypomniał, że to już drugi poważny kryzys w otoczeniu Polski w ciągu ostatnich dwóch lat. – Po kryzysie na Białorusi w 2020 r., który oczywiście był wydarzeniem o zupełnie innej naturze, ale również sytuacją znacznego napięcia, nabyliśmy dużo doświadczeń, m.in. w zakresie polityki imigracyjnej. Opracowany wspólnie z MSZ i Ministerstwem Rozwoju program Business Harbor liczy już ponad 25 tys. programistów, którzy przybyli do naszego kraju. Dostrzegliśmy też napływ do Polski innowacyjnych firm z Białorusi. Będziemy widzieli tendencję do szukania bezpiecznej przystani i miejmy nadzieję, że Polska nadal taką bezpieczną przystanią się stanie– skonkludował wicedyrektor Programu GovTech Polska.
Agnieszka Domańska przestrzegła przed sprowadzaniem transformacji energetycznej do kwestii związanych z bezpieczeństwem energetycznym. – Jest cały szereg wyzwań, związanych ze zrównoważonym rozwojem, bioróżnorodnością, ochroną środowiska, ze zmianą łańcuchów dostaw w bardziej przejrzyste i sprawiedliwe, czy o sprawiedliwszy podział zysków ze sprzedaży – mówiła prof. Domańska.
Bariery przed transformacją cyfrową i jej początki w firmie
Z doświadczeń dra Piotra Kaczmarka-Kurczaka i Platformy Przemysłu Przyszłości wynika, że są dwa główne wyzwania: bałagan, który panuje w wielu polskich przedsiębiorstwach ogromnie utrudniający wprowadzenie rozwiązań cyfrowych, oraz brak rzetelnej, obiektywnej i kompetentnej informacji na temat potencjalnych kosztów i wyzwań, jakie tworzy transformacja. – W wielu firmach dalej stosowany jest autorytarny styl zarządzania, brakuje zaufania, takiej inżynierii społecznej – ocenił, dodając: – Rynek jest zalany informacjami, reklamami ze strony różnych dostawców, które są często mylące. Wiele przedsiębiorstw jest przez to rozczarowanych efektami transformacji. Brakuje sensownego, opartego na faktach doradztwa, które pomogłoby kompetentnie ocenić potrzeby i wybrać optymalne rozwiązania, spośród tych, które są oferowane na rynku. Zwłaszcza, że rozpoczęcie transformacji wiąże się z trzecią barierą, czyli brakiem pracowników o odpowiednich kompetencjach.
Jego opinię podzieliła prof. Agnieszka Domańska. Na kierunkach ekonomicznych czy np. politechnicznych brakuje dostosowania programów kształcenia związanych z ESG. – Poszukiwani są inżynierowie, specjaliści od technologii, od wyceny strat środowiskowych, strat ekologicznych, zrównoważonego wykorzystania zasobów, agrobiznesu, zrównoważonego wykorzystania obszarów wiejskich, a także specjaliści od przejrzystości finansowej i aspektów etycznych, związanych z prowadzeniem biznesu – wyliczała.
– Żyjemy w rzeczywistości, w której rządzi zasada „zmień się albo zgiń” – stwierdził prof. Piotr Stankiewicz. Tymczasem dla wielu przedsiębiorców samo pojęcie „transformacja cyfrowa” brzmi przerażająco. Dlatego należy skupić się na świadomości przedsiębiorców. – Albo gospodarka i przedsiębiorstwa będą w stanie dalej się zmieniać, albo zmieniająca się rzeczywistość rynkowa, warunki gry sprawią, że przestaniemy być konkurencyjni. Transformacja jest warunkiem przetrwania – podkreślił prof. Stankiewicz.
Transformacja zaczyna się od zmiany myślenia
W opinii prof. Stankiewicza, rozproszenie i nadmiar mikroprzedsiębiorstw utrudnia myślenie o transformacji, podobnie jak brak zaufania i współpracy. – Firmy, które powstawały w początkach transformacji gospodarczej, były zakładane przez pojedyncze osoby i wciąż mamy dużo takich niezależnie działających zakładów fryzjerskich czy warsztatów samochodowych, które nie łączą sił – mówił.
– W przypadku ESG, podobnie jak w transformacji cyfrowej, problemem jest świadomość społeczeństwa i przedsiębiorców. Identyfikują oni transformację z zakupem urządzeń czy programów. Staramy się z tym w Platformie Przemysłu Przyszłości walczyć, bo transformacja cyfrowa jest zmianą sposobu myślenia o modelu zarządzania – zauważył dr Kaczmarek-Kurczak. Brak całościowego spojrzenia dotyczy też ESG. W tym przypadku zmiana świadomości jest jeszcze trudniejsza, ponieważ na korzyści trzeba poczekać dłużej i mają charakter bardziej rozproszony. Ponadto korzyści z ESG zależą od tego, jak duża grupa firm przystąpi do działań. Pierwszy, samotny przedsiębiorca, ponosi nawet większe koszty. W cyfryzacji zysk pojawia się już wtedy, gdy jesteśmy jedyną scyfryzowaną firmą w regionie.
– Potrzebne jest stworzenie kultury myślenia o biznesie, która by zachęcała do łączenia sił. To bardzo głęboka zmiana w zakresie mentalności i świadomości, ponieważ między przedsiębiorstwami występuje naturalny brak zaufania, wynikający z logiki prowadzenia biznesu, z konkurencji – podkreśliła prof. Agnieszka Domańska.
Dr Kaczmarek-Kurczak dodał, że małe firmy integrują się najczęściej wokół dużych partnerów, którzy dominują i narzucają warunki kooperacji. – Chcemy w Platformie ten model zmienić na bardziej usieciowiony. Taki, w którym nie ma jednego lidera, a raczej jest grupa równoprawnych liderów w poszczególnych obszarach – zapewnił.
Czego oczekują, co powinni dostać, a co sami mogą zmienić przedsiębiorcy?
– Czego oczekują? Więcej dotacji na sprzęt. To jest dla nich najłatwiejsze do zrealizowania – krytycznie zauważył dr Piotr Kaczmarek-Kurczak. Dużo trudniejsza jest droga wymagająca większych inwestycji w kompetencje, współpracy z uczelniami, budowania zaufania i zmiany świadomości. Pojawienie się sieci lokalnych partnerstw, które dysponują środkami i są w stanie podjąć wspólne działania, to jedna z najlepszych metod do transformacji i ESG.
Zdaniem prof. Domańskiej, w przeświadczeniu przedsiębiorców, kształcenie pracowników to ryzykowna inwestycja. – Robot nie ucieknie, a pracownik może przejść do konkurencji – stwierdziła. Przedsiębiorcy powinni zrozumieć, że zmienia się też świadomość konsumentów. Argumenty, że firma spełnia wskazania ESG, mogą być ważne do przekonania potencjalnych klientów do zakupu.
– ESG to nie tylko wymóg regulacyjny. Często przedsiębiorcy patrzą na kryteria ESG i stwierdzają, że ten temat ich nie dotyczy, bo np. zatrudniają mniej niż 250 osób – mówił Piotr Stankiewicz: – Tymczasem transformacja energetyczno-społeczna i Zielony Ład dotykają wszystkie przedsiębiorstwa. Ta zmiana reguł gry konkurencyjnej wynika nie tylko z regulacji, ale także z presji rynkowej czy strumieni inwestycyjnych.
Dr Piotr Kaczmarek-Kurczak podkreślił, że zmieniają się także oczekiwania pracowników. Firma która nie potrafi zaoferować młodemu pokoleniu wyzwania intelektualnego, ścieżki kariery, zrobienia czegoś ważnego, nie jest dla nich atrakcyjnym miejscem pracy.
REKOMENDACJE EKSPERTÓW – UCZETNIKÓW WARSZTATU „ESG W GOSPODARCE 4.0”
- Transformacja cyfrowa jest warunkiem nie tylko rozwoju, ale przetrwania firmy. Powinni o tym wiedzieć również jej pracownicy.
- Należy sięgnąć po ekspertów zewnętrznych, którzy wydatnie pomogą wdrażać transformację, dostosować ją do profilu firmy oraz zminimalizować związane z nią koszty.
- Nie uda się wdrożyć transformacji cyfrowej bez ładu korporacyjnego, np. jasnego systemu podejmowania decyzji. Ład korporacyjny jest też jedną z podstaw ESG.
- Transformacja w kierunku Gospodarki 4.0 i ESG wymaga zmiany myślenia o prowadzeniu biznesu. To nie są tylko kwestie związane z technologią, ale przede wszystkim zawiadywania przedsiębiorstwem i jego relacją z otoczeniem.
- Szanse na cyfrową zmianę i wdrażanie ESG zwiększa kooperacja z innymi partnerami.
- Jednym z kluczy do sukcesu w przeprowadzeniu transformacji cyfrowej i realizacji ESG jest inwestowanie w kompetencje tak pracowników, jak i w miarę możliwości czasowych – własne.
Partnerem strategicznym warsztatu była Platforma Przemysłu Przyszłości.
Platforma Przemysłu Przyszłości to organizacja, której celem jest budowa przemysłu 4.0 w Polsce. Inicjatywa udziela wsparcia eksperckiego w zakresie transformacji cyfrowej oraz rozwija kadry przedsiębiorstw. Organizuje szkolenia i promuje nowatorskie rozwiązania z obszarów: inteligentnej analizy danych, automatyzacji, komunikacji ludzi z maszynami, wirtualizacji procesów oraz cyberbezpieczeństwa. Platforma Przemysłu Przyszłości pomaga w procesie modernizacji i transformacji biznesu, tak aby krajowe firmy stawały się jak najbardziej konkurencyjne na rynku globalnym. PPP jest fundacją skarbu państwa nadzorowaną przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii.
Portal Platformy Przemysłu Przyszłości: https://przemyslprzyszlosci.gov.pl/
Organizatorem I Kongresu ESG oraz warsztatów jest Instytut ESG – zespół doradczo-analityczny działający w ramach Fundacji im. XBW Ignacego Krasickiego. Współorganizatorami są: RaportCSR.pl, Akademia Zarządzania i Rozwoju oraz Forum Pracodawcy Godnego Zaufania.
