Szacuje się, że lasy stanowią ok. 31 proc. całej powierzchni Polski. Niestety najcenniejsze obszary leśne nadal nie są chronione w wystarczający sposób. Z tego powodu apelujemy do Dyrektora Lasów Państwowych m.in. o ochronę starych lasów, nawodnienie mokradeł i torfowisk na terenach leśnych oraz objęcie certyfikacją FSC wszystkich terenów zarządzanych przez Lasy Państwowe. Instytucja ta zarządza 7,5 mln ha lasów w naszym kraju, co stanowi 80 proc. wszystkich lasów i niemal ¼ obszaru Polski. Apel można poprzeć na stronie lasy.wwf.pl
Aby prowadzić zrównoważoną gospodarkę leśną – przyjazną dla człowieka, klimatu i przyrody, powinniśmy ściśle chronić co najmniej 20 proc. wyżej wymienionych obszarów, aby jak najszybciej ochronić lub odzyskać ich naturalny charakter. Odpowiednio zarządzane lasy osłabiają gwałtowność zmiany klimatu i długotrwale magazynują duże ilości węgla. Działają jak naturalna klimatyzacja dla planety, co przy fali dotkliwych upałów jest zbawienne dla ludzi. Wyhamowują porywiste wiatry, których doświadczamy w Polsce coraz częściej. Dlatego powinniśmy je chronić, aby spełniały swoją przyrodniczą i klimatyczną funkcję.
– Dziś z szumu lasów można usłyszeć wołanie o pomoc, dlatego Fundacja WWF Polska zdecydowała się zaapelować o ochronę najcenniejszych przyrodniczo terenów leśnych. Między rokiem 1990 a 2021 pozyskanie drewna w Polsce wzrosło aż o 60 proc. Jednocześnie na ochronę przyrody Lasy Państwowe przeznaczyły w 2022 roku jedynie 0,4 proc. przychodów. Niepokoi nas, że najcenniejsze obszary leśne w Polsce nie są chronione w wystarczający sposób – mówi dr inż. Olga Poleszczuk-Tusińska, specjalistka ds. obszarów chronionych Fundacji WWF Polska.
Las jest wyjątkowo cennym magazynem wody
Leśna gleba zatrzymuje aż 62% (tj. 31,5 mld m3) całkowitej ilości wody mogącej potencjalnie zgromadzić się w ciągu roku w polskich lasach. Bardzo istotne są też rośliny, które magazynują 37% wody w lesie. Dzięki temu, że leśne rośliny i gleba intensywnie parują, zmniejszają ryzyko wystąpienia suszy, a jeśli już mamy z nią do czynienia — łagodzą jej skutki. Niższa temperatura oraz parowanie wody z roślin sprawiają bowiem, że powietrze w lesie jest mocniej wysycone parą wodną niż na terenie otwartym. Jednocześnie, szacuje się, że 85% wszystkich torfowisk na terenach leśnych jest osuszonych. To aż 294 tys. ha, czyli powierzchnia równa prawie 6 powierzchniom Warszawy, obszarów o dużych walorach przyrodniczych, a jednocześnie o ogromnym potencjale retencji wody i magazynowania węgla.
Las jest domem większości gatunków
Mniejsze wahania temperatury i wilgotności tworzą w lesie stabilne warunki, które korzystnie wpływają na faunę i florę, dlatego leśne ekosystemy są domem dla większości gatunków roślin i zwierząt w Polsce. To właśnie stare, dojrzałe lasy są naszym największym bogactwem lądowej różnorodności biologicznej. Niestety stan prawie 40% chronionych leśnych siedlisk przyrodniczych Natura 2000 pogarsza się. Co więcej, stan zachowania chronionych leśnych siedlisk przyrodniczych w większości oceniany jest jako niewłaściwy lub zły. W stanie dobrym jest tylko 24% siedlisk.
FSC – 30 lat tradycji w ochronie lasów, ale nie w Polsce
W 30. rocznicę ustalenia międzynarodowej certyfikacji Forest Stewardship Council (FSC), kolejne obszary leśne wyłączane są z obszarów certyfikowanych najstarszym i na ten moment gwarantującym najlepsze standardy przyrodnicze certyfikatem FSC. Sześć Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych, obejmujących łącznie obszar około 2 milionów hektarów, zdecydowało się na zaprzestanie certyfikacji FSC (listopad 2022 – maj 2023):
- RDLP w Gdańsku (powierzchnia certyfikowana FSC: 303 938 ha) – certyfikat wygasł,
- RDLP w Toruniu (powierzchnia certyfikowana FSC: 456 447 ha) – certyfikat wygasł,
- RDLP w Poznaniu (powierzchnia certyfikowana FSC: 419 535 ha) – certyfikat wygasł,
- RDLP w Warszawie (powierzchnia certyfikowana FSC: 194 960 ha) – certyfikat wygasł,
- RDLP w Radomiu (powierzchnia certyfikowana FSC: 325 074 ha) – certyfikat wygasł,
- RDLP w Pile (powierzchnia certyfikowana FSC: 362 770 ha) – certyfikat wygasł.
Obecnie certyfikacją objętych jest ok. 4,7 mln ha lasów w Polsce.
Dodatkowo trzy kolejne dyrekcje poinformowały pisemnie swoich klientów o nieprzedłużeniu ich certyfikatów FSC:
- RDLP Kraków (powierzchnia certyfikowana FSC: 170 824 ha) – certyfikat ważny do 31.12.2023
- RDLP Olsztyn (powierzchnia certyfikowana FSC: 569 017 ha) – certyfikat ważny do 09.09.2023
- RDLP Białystok (powierzchnia certyfikowana FSC: 572 333 ha) – certyfikat ważny do 01.01.2024
Certyfikat FSC jest międzynarodowym i najbardziej rozpoznawalnym systemem certyfikacji, znanym wśród firm, ale również konsumentów, zapewniającym o pochodzeniu produktów leśnych z dobrze zarządzanych lasów. Certyfikacja ta jest obecna w Polsce od ponad 25 lat. Dotychczas Polska była jednym ze światowych liderów pod względem certyfikacji łańcucha dostaw w systemie FSC w Europie i na świecie – 2431 certyfikatów FSC daje naszemu krajowi 3. miejsce na świecie (po Chinach i Włoszech) i 2. miejsce w Europie. Do niedawna około 2/3 całkowitej powierzchni leśnej w kraju było certyfikowane w systemie FSC. W ostatnich 12 miesiącach, powierzchnia lasów objętych certyfikacją FCS w Europie wzrosła, m.in. w: Turcji (+45 proc.), Hiszpanii (+35 proc.) czy Finlandii (+5 proc.).
FSC wspiera ochronę leśnej różnorodności biologicznej, bo wymaga od zarządców lasów mapowania, ochrony i monitorowania HCV (z ang. High Conservation Values, czyli Szczególnych Wartości Ochronnych), a także stosowania „podejścia ostrożnościowego” w celu zapobiegania utraty tych wartości. W lasach z certyfikatem FSC 5% powierzchni leśnej wyznacza się na lasy referencyjne. W pierwszej kolejności jako powierzchnie referencyjne wyznaczane są obszary leśne w stanie naturalnym lub maksymalnie zbliżonym do naturalnego. Takie lasy, stosownie do ich planów, są pozostawione bez ingerencji w stanie naturalnym, co jest równoznaczne z ochroną ścisłą. W polskiej certyfikacji PEFC (z ang. Programme for Endorsement of Forest Certification Schemes) taka forma ochrony aktualnie nie występuje.
W certyfikacji FSC kładzie się duży nacisk na ochronę gleb i wód m.in. dzięki ograniczaniu powierzchni zrębów zupełnych (gdzie wycina się wszystkie drzewa jednocześnie) oraz konieczności pozostawiania kęp starodrzewu na powierzchniach zrębowych. Kępy te muszą być nie mniejsze niż 5 arów, stanowić 5% powierzchni i pozostają nienaruszone do naturalnej śmierci i rozkładu drewna. FSC zabrania prowadzenia zrębów zupełnych w strefach przejściowych między ekosystemami i bezpośrednio przy zbiornikach wodnych. W najnowszym standardzie FSC są planowane konkretne wytyczne do ilości pozostawianego martwego drewna.
Z treścią listu do Dyrektora Lasów Państwowych można zapoznać się na stronie: BEZ LASÓW BĘDZIEMY W LESIE | WWF Polska.
