Podczas nasyconej debatami XXXI edycji Forum Ekonomicznego w Karpaczu odbył się również panel zatytułowany: „Jak cyrkularna jest Polska? Czy jest otwarta na zamknięcie obiegu?”.
Założeniami gospodarki cyrkularnej jest utrzymanie w obiegu surowców i produktów oraz zmaksymalizowanie ich wartości. Zaś spośród oczekiwanych konsekwencji, należy wyróżnić przede wszystkim zmniejszenie potrzeb wydobycia oraz produkcję mniejszej ilości śmieci oraz masowej eliminacji plastiku. Taki model gospodarki wzorowany jest na naturalnym obiegu materii w ekosystemach.
W debacie, która odbyła się 7 września w pawilonie Nowa Gospodarka, uczestniczyli Reinier Schlatmann, Prezes Regionu Europy Środkowo-Wschodniej DS Smith, Anna Sapota, Wiceprezes ds. Public Affairs dla Europy Północno-Wschodniej w ramach Grupy TOMRA Systems ASA, Jaak Mikkel, Prezes Zarządu marki Coca-Cola HBC Polska, Natalia Papu Corrone, ekspertka ds. strategii w Circle Economy, Marina Dubakina, Dyrektorka Generalna ds. Zrównoważonego rozwoju w IKEA Retail. Moderatorem debaty była Prezes Zarządu INNOWO, Agnieszka Sznyk.
Anna Sapota podkreśliła potrzebę uświadamiania konsumentom, że odpady mają wartość, czyli że można je wykorzystywać parokrotnie. Bardzo istotna jest tu odpowiedzialność producentów za opakowania, która pozwoli motywować konsumentów do nadawania odpadom wartości. Rozmówczyni zwróciła uwagę, że przepisy UE dotyczące cyrkulacji są ważne, jednak ich wdrażanie odbywa się na poziomie lokalnym. Jak zauważyła, regulacje w tym zakresie dalej idące, niż wymagają przepisy, wdraża IKEA. Mówiąc o tempie wchodzenia w system cyrkulacyjny podzieliła się refleksją, że jako ludzie nie lubimy zmian, bo te nakazują zmianę modelu funkcjonowania. Takie podejście dotyczy też zarządów niektórych firm.
„Wszystkie ręce na pokład” – zaapelował prezes Reinier Schlatmann, mówiąc o konieczności wspólnego wdrażania gospodarki cyrkularnej. Jak stwierdził, zmiana w konstrukcji opakowania nawet o 1 mm potrafi mieć ogromny wpływ na jego funkcjonowanie w łańcuchu dostaw, paletyzację czy liczbę transportów. Oznacza 20 proc. mniej kosztów, krótszy czas pakowania o blisko 50 proc. i aż o połowę mniej transportów, a co za tym idzie znaczące ograniczenie emisji CO2.
Z obserwacji prezesa DB Smith wynika, że aż 85 proc. europejskich konsumentów online chce kupować produkty, pakowane w tylko niezbędne opakowanie, a 64 proc. jest gotowych zmienić sklep, jeśli będzie to oznaczało mniej opakowań. DS Smith zamierza dzięki recyklingowi tektury uchronić przed wycinką nawet 160 mln drzew rocznie a do 2025 r. wyeliminować z półek sklepowych 1 mld opakowań z tworzyw sztucznych.
„Osiągniemy to także dzięki potencjałowi, który niesie ze sobą nowo otwarte Centrum Innowacji i Produkcji Opakowań Wspierających Zrównoważony Rozwój w Bełchatowie, w którym nasi eksperci będą optymalizować koszty opakowania, z uwzględnieniem łańcucha dostaw dla największych polskich i międzynarodowych firm, co umożliwi im osiągnięcie realnych oszczędności i redukcję śladu węglowego” – mówił prezes Reinier Schlatmann.
Prezes Schlatmann podkreślił także m.in. potrzebę eliminacji zjawiska air commers, czyli stosowania znacznie większych opakowań, niż wynikające z gabarytu towarów. Powietrze, które tylko w Polsce jest wożone w zbyt dużych opakowaniach, wypełniłoby kubaturę Stadionu Narodowego, co generuje rocznie 2,5 mln zbędnych transportów. To zaś oznacza 42 tys. ton dodatkowej emisji CO2. Odnosząc się do kwestii regulacji prawnych, ocenił, że czekanie na nie należy traktować jako zagrożenie. „Najgorsze co może nastąpić, to nic nie robienie” – stwierdził. Podkreślił, że świetnym przykładem realizacji gospodarki cyrkularnej jest polityka IKEA.
„Opakowanie ma dla nas ogromne znaczenie” – podkreślił prezes Jaak Mikkel. W jego przekonaniu, ogromny potencjał zmian tkwi w upowszechnieniu systemu kaucyjnego, pozwalającego na zbieranie i recykling nawet 90 proc. produktów. „System aukcyjny to ogromny owoc wiszący na drzewie” – stwierdził prezes Mikkel. Mówiąc o uchwalaniu i wdrażaniu odgórnych przepisów dotyczących systemu cyrkulacyjnego, stwierdził, że regulacje są impulsem, ale same nie zmienią rzeczywistości. Jego zdaniem, czekając na nie, tracimy cenny czas.
Natalia Papu Corrone wyjaśniła złożoną metodologię tworzenia raportów Circle Economy, dzięki którym są one uważane za bardzo wiarygodne. Circle Economy opublikował też pierwszy Raport o Circularity Gap na poziomie sektora. I właśnie przykład z Holandii, w której tylko 8 proc. używanych materiałów budowlanych jest w obiegu zamkniętym, dowodzi, że w niektórych sektorach trudno zmieniać przyzwyczajenia firm. Choć zarazem Holandia ma duże osiągnięcia we wdrażaniu gospodarki cyrkularnej. Jej zdaniem, wszystkie firmy mają ambicję wejścia w system cyrkulacyjny, lecz małym może brakować na to środków finansowych. Stąd potrzebne jest wsparcie dużych firm.
Marina Dubakina, dyrektorka generalna ds. zrównoważonego rozwoju w Ikea Retail, podzieliła się opinią, że konsumenci są gotowi preferować ekologiczne opakowania. „Nikt nie chce wozić powietrza” – stwierdziła. Jej zdaniem, w upowszechnianiu i szybkim rozwoju gospodarki cyrkulacyjnej ogromną rolę odgrywa wymiana informacji między firmami, „wzajemne uczenie się”. Eliminacji plastiku oczekują też konsumenci. W jej przekonaniu, błędem przy wchodzeniu w system cyrkulacyjny jest próba bycia od samego początku perfekcyjnym, podczas gdy jest to złożony proces, w który trzeba wchodzić stopniowo.
