Katastrofa ekologiczna o niebywałej skali dotknęła całego ekosystemu Odry, rzeki wspólnej dla Polski i Niemiec. Biura WWF i organizacje partnerskie z całego regionu Morza Bałtyckiego napisały list otwarty do wszystkich rządów państw . Wymagają w nim od rządów regionu bałtyckiego działania w ramach HELCOM – (tzw. Komisji Helsińskiej) – ochrony i regeneracji ekosystemu Odry i przeciwdziałania wszelkim skutkom dla środowiska morskiego Bałtyku.
W liście otwartym przedstawiciele biur WWF krajów skupionych wokół Morza Bałtyckiego wzywają rządy państw bałtyckich do wspólnego działania w ramach HELCOM w celu zarządzania sytuacją w Odrze i zapobiegania podobnym katastrofom w przyszłości.
WWF wzywa rządy państw bałtyckich w ramach HELCOM do:
- podjęcia decyzji o wspólnych działaniach w odpowiedzi na nadzwyczajną sytuację rozwijającą się w Odrze, w tym o odpowiednim, ciągłym i długofalowym monitoringu oraz o przywróceniu ekosystemu rzeki i gatunków w niej występujących,
- zainicjowania prac nad wspólnym protokołem postępowania z podobnymi zdarzeniami w przyszłości, z zagwarantowaniem wymiany informacji, zasobów i wiedzy fachowej na poziomie regionu bałtyckiego,
- zapewnienia odpowiedniego nadzoru nad niebezpiecznymi zakładami oraz systemu alarmowego w całym zlewisku Bałtyku, aby zagwarantować odpowiednio wczesne podjęcie działań ochronnych,.
Teraz szczególnie ważne jest, aby rządy Niemiec i Polski działały wspólnie. Ale nie tylko – wszystkie państwa wokół Morza Bałtyckiego mogą wnieść swój wkład – w ramach HELCOM lub w inny sposób. WWF wzywa do:
- stworzenia i wdrożenia rządowego programu regeneracji ekosystemu Odry i zapewnienia dodatkowych środków finansowych na podjęcie działań ochronnych,
- podjęcia pełnej, krytycznej weryfikacji wszystkich planów dalszego wykorzystywania rzeki Odry w zakresie żeglugi śródlądowej i regulacji jej koryta i przepływów, które grożą dalszą destrukcją ekosystemu Odry i mogą stać w sprzeczności z Ramową Dyrektywą Wodną UE.
Katastrofa w Odrze pokazuje, jak kruche są nasze ekosystemy. Teraz musimy wyciągnąć wnioski z tego doświadczenia i przyspieszyć wysiłki na rzecz poprawy stanu europejskich rzek poprzez zapobieganie i zmniejszanie zanieczyszczenia wody, barier i regulacji ich przepływu, mówi Johanna Fox, szefowa międzynarodowego programu Morza Bałtyckiego w WWF.
Polski rząd został skrytykowany przez organizacje ekologiczne za brak systematycznej kontroli i monitoringu jakości wody w Odrze. Istnieje szereg dokumentów, które określają, co należy zrobić – w tym Ramowa Dyrektywa Wodna UE z 2000 r. oraz „Bałtycki Plan Działań dla Morza Bałtyckiego” HELCOM.
Wymieranie ryb w rzece Odrze to bardzo poważna katastrofa ekologiczna, spowodowana najprawdopodobniej industrialną działalnością człowieka. To katastrofa nie tylko dla Odry – Bałtyk też jest zagrożony, bo to do niego spływają wody z zatrutej rzeki. Zatrucie Odry to silny sygnał ostrzegawczy dla rządów w regionie Morza Bałtyckiego, że nasz wspólny akwen może ucierpieć. Powinien to być również sygnał dla wszystkich krajów Europy, że gdy wysychają rzeki, a temperatury są ekstremalnie wysokie, należy upewnić się, że zbiorniki wód kopalnianych i poprzemysłowych są dobrze zabezpieczone, aby nie spowodować kolejnych katastrof, mówi Mirosław Proppe, Prezes Zarządu WWF Polska
Pod koniec lipca zaczęły do nas napływać doniesienia o dużych ilościach martwych ryb w rzece. W ostatnich tygodniach setki tysięcy martwych ryb wypłynęły na powierzchnię rzeki i zostały wyłowione wzdłuż brzegów. Przyczyna masowego wymierania ryb nie została jeszcze ustalona ze stuprocentową pewnością. Wszystko wskazuje jednak na to, że powodem zatrucia jest kombinacja przyczyn spowodowanych przez człowieka.
Prawdopodobne jest to, że uwalnianie zanieczyszczeń w połączeniu z niezwykle niskim poziomem wody, jej wysoką temperaturą i uwalnianie zanieczyszczeń w postaci silnie zasolonej wody spowodowało te dramatyczne konsekwencje i zapewniło dobre środowisko dla rozwoju „złotej algi”, która zaczęła wydzielać toksyny niebezpieczne dla organizmów żyjących w Odrze. Wiadomo natomiast, że jest to katastrofa ekologiczna i że przywrócenie funkcjonowania ekosystemów Odry może potrwać wiele lat. WWF uważa, że ustalenie przyczyny katastrofy ekologicznej ma ogromne znaczenie dla przyszłych prac na rzecz ochrony ekosystemów rzecznych i morskich.
Dotyczy to setek ton martwych ryb i innych organizmów wodnych. Ponieważ Odra wpływa do Morza Bałtyckiego, ta katastrofa ekologiczna jest powszechnym problemem. Stan Morza Bałtyckiego, które jest już mocno zanieczyszczone, może jeszcze bardziej się pogorszyć, jeśli działania nie zostaną podjęte szybko, mówi Johanna Fox, dyrektor programu Baltic Ecoregion w WWF.
Biura WWF z regionu bałtyckiego wspólnie stwierdzają, że bez względu na przyczyny katastrofy, wszyscy powinni teraz domagać się planu działania, aby uniknąć powtórzenia się podobnej sytuacji i zmniejszyć ryzyko dalszej degradacji Morza Bałtyckiego.
