„Bez współpracy i przemyślanych inwestycji w Gospodarkę Obiegu Zamkniętego, trudno będzie osiągnąć realne zmiany” – tłumaczył Marek Sawicki, poseł na Sejm RP podczas panelu poświęconego cyrkularnej gospodarce, jaki odbył się podczas XXXII edycji Welconomy Forum in Toruń, której organizatorem jest Stowarzyszenie „Integracja i Współpraca”.
Dyskusja skupiła się na kluczowych wyzwaniach i szansach związanych z przechodzeniem na model gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ) w Polsce. Paneliści poruszyli temat regulacji prawnych, wyzwań systemowych oraz roli konsumentów w tym procesie. Wskazano na istotne aspekty zarządzania odpadami, systemu kaucyjnego oraz konieczności edukowania społeczeństwa w zakresie GOZ. W dyskusji wzięli udział:
- Juliusz Bolek, Przewodniczący Rady Dyrektorów, Instytut Biznesu
- Robert Przespolewski, Dyrektor Generalny, Cech Rzemiosł Spożywczych
- Marek Sawicki, Poseł na Sejm RP
- Adam Stańko, Radny Dzielnicy Bemowo m.st. Warszawy
- Joanna Zakrzewska, Konsultantka ds. komunikacji strategicznej
Panel poprowadziła Urszula Jóźwiak, dyrektorka Instytutu ESG. Partnerem dyskusji była Żabka Polska.
Regulacje prawne i system kaucyjny
Juliusz Bolek zwrócił uwagę na problem nadmiernej regulacji: „Jesteśmy w sytuacji, kiedy mówi się o tym, że wszystko zostało przeregulowane i mamy teraz wielką koncepcję deregulacji. Polska ma zbyt daleko idące i zbyt restrykcyjne przepisy.” Podkreślił, że uproszczenie regulacji mogłoby przyspieszyć rozwój GOZ.
Robert Przespolewski wskazał, że system kaucyjny może być skutecznym narzędziem, ale musi być odpowiednio skonstruowany: „System kaucyjny mieliśmy już wprowadzone za komunizmu, tylko że wtedy butelka kosztowała tyle, że ludzie chętnie ją zwracali. Trzeba ustalić cenę równowagi, inaczej ten system nie będzie działał.”
Wyzwania i możliwości GOZ w Polsce
Marek Sawicki odnosił się do potrzeby zmiany myślenia i praktyk: „Jeśli nie nauczymy się, że to, co wytwarzamy, musimy zużyć całkowicie na miejscu, nigdy nie rozwiążemy problemu odpadów.” Wskazał na przykłady krajów, które efektywnie utylizują odpady i przetwarzają je na miejscu, np. Japonii.
Paneliści zwrócili uwagę na fakt, że mimo podejmowanych działań, Polska wciąż zwiększa produkcję odpadów komunalnych. Sawicki zauważył: „Polska, mimo że zwiększa ilość odpadów, nadal produkuje ich mniej niż niektóre kraje, które teoretycznie je redukują. Dlaczego one nie ponoszą większych opłat za nadmiar śmieci?”.
Adam Stańko podkreślił, że samorządy odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu polityki GOZ: „W Warszawie realizujemy wiele inicjatyw edukacyjnych i ekologicznych, ale bez realnych inwestycji w infrastrukturę trudno oczekiwać widocznych zmian.”
Budowa biogazowni jako element GOZ
Jednym z tematów poruszonych podczas panelu była kwestia biogazowni jako skutecznego rozwiązania w gospodarce obiegu zamkniętego. Marek Sawicki podkreślił: „Biogazownie mogą stanowić ważny element transformacji energetycznej i zarządzania odpadami. Polska ma duży potencjał w tej dziedzinie, ale wciąż napotyka na przeszkody administracyjne i brak wystarczających inwestycji.”
Paneliści zgodzili się, że budowa biogazowni powinna być priorytetem, szczególnie w kontekście wykorzystania odpadów organicznych do produkcji energii. Adam Stańko zaznaczył: „Samorządy powinny aktywniej wspierać lokalne inicjatywy związane z biogazowniami. To rozwiązanie pozwoliłoby na efektywniejsze gospodarowanie odpadami i zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych
Robert Przespolewski zwrócił uwagę na aspekt ekonomiczny: „Budowa biogazowni to także szansa dla lokalnych przedsiębiorstw. Dzięki odpowiednim regulacjom i dofinansowaniom, Polska mogłaby znacząco zwiększyć produkcję zielonej energii i uniezależnić się częściowo od paliw kopalnych.”
Rola konsumenta i edukacji
Joanna Zakrzewska zauważyła problem braku spójnej strategii komunikacyjnej dotyczącej GOZ: „Nie ma jednolitej ogólnopolskiej kampanii informacyjnej. Każda firma komunikuje się osobno, a potrzeba wspólnego przekazu, który trafi do każdego obywatela.”
Eksperci zwracali uwagę, że konsument musi mieć świadomość konsekwencji swoich wyborów. „Nie wystarczy powiedzieć ludziom, by segregowali śmieci. Musimy ich przekonać, że to ma realny wpływ na ich otoczenie i jakość życia” – powiedział Robert Przespolewski.
Przyszłość GOZ jest tu i teraz
Praktyki związane z gospodarką obiegu zamkniętego już dziś wprowadzane są w życie przez rodzime firmy. Za przykład posłużyć może Grupa Żabka, która od lat dostosowuje swój model biznesowy do wymogów GOZ, m.in. w zakresie recyklingu. Opakowania napojów marek własnych Żabki wykonane są w 100% rPET. Firma podnosi ciągle poziom recyklingowalności opakowań marek własnych, który obecnie kształtuje się na poziomie ponad 90%, franczyzobiorcy sieci mają pełne wsparcie w zakresie recyklingu materiałów opakowań zbiorczych, a Żabka podejmuje szereg inicjatyw zachęcających klientów do zwrotu pustych butelek i opakowań. Klienci są zachęcani do oddawania butelek szklanych zwrotnych dodatkowym rabatem, a do zwrotu opakowań po napojach w butelek PET i puszek aluminiowych dodatkową nagrodą w postaci żappsów w miastach, gdzie przeprowadzane są testy systemu kaucyjnego.
Żabka, w ramach polityki przeciwdziałania marnowaniu żywności, podejmuje liczne działania mające na celu minimalizację ilości marnowanej żywności oraz jej efektywne wykorzystanie. Priorytetem firmy jest przekazywanie niesprzedanej żywności organizacjom pożytku publicznego, aby mogła trafić do potrzebujących. W sytuacjach, gdy nie jest to możliwe, wdrażane są alternatywne rozwiązania zgodne z zasadami gospodarki obiegu zamkniętego.
Zgodnie z przyjętymi zasadami, niesprzedana i nieprzekazana organizacjom pożytku publicznego żywność trafia do biogazowni, gdzie podlega procesowi przekształcania w biogaz wykorzystywany do produkcji energii. Biogazownie stanowią istotny element gospodarki obiegu zamkniętego, umożliwiając odzyskiwanie wartościowych zasobów z odpadów, które w przeciwnym razie mogłyby zostać zmarnowane. Dzięki temu rozwiązaniu Żabka zapobiega trafianiu niesprzedanej żywności na wysypiska, gdzie mogłaby przyczyniać się do emisji metanu i jednocześnie przekształca ją w cenny surowiec energetyczny. W ten sposób firma wspiera ochronę środowiska oraz realizuje swoje cele w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Podsumowanie i rekomendacje panelistów
Dyskusja ukazała złożoność problematyki GOZ w Polsce. Z jednej strony mamy rozwinięte regulacje, które nie zawsze sprzyjają biznesowi, z drugiej strony konieczne jest wdrożenie skuteczniejszych metod edukacyjnych i informacyjnych. Uczestnicy byli zgodni, że przyszłość GOZ zależy od współpracy między biznesem, politykami i społeczeństwem.
Rekomendacje panelistów:
- Uproszczenie regulacji – dostosowanie przepisów do realiów gospodarki oraz biznesu.
- Efektywny system kaucyjny – dostosowanie poziomu kaucji do motywacji konsumentów.
- Edukacja od najmłodszych lat – wprowadzenie GOZ do programów szkolnych.
- Rozwój infrastruktury do recyklingu – inwestycje w lokalne zakłady przetwarzania odpadów.
- Rozwój biogazowni – wsparcie dla samorządów i firm w zakresie budowy lokalnych instalacji.
- Zachęty dla biznesu – ulgi podatkowe dla firm stosujących zasady GOZ.
- Skuteczna komunikacja – stworzenie ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej.
Marek Sawicki podsumował panel: „Społeczeństwo jest gotowe na zmiany, problemem są politycy i interesy biznesowe, które wpływają na podejmowane decyzje. Bez współpracy i przemyślanych inwestycji w GOZ, trudno będzie osiągnąć realne zmiany.”
