Zakończyła się odbudowa pięknego schroniska Libušín na Pustevnach, zniszczonego w pożarze 6 lat temu. 1 lipca 2020 roku zostanie uroczyście otwarte dla zwiedzających! Przypomnijmy historię i inne dzieła wybitnego architekta Dušana Jurkoviča, nazywanego „poetą drewna”.
Barwne fasady budynków sanatoryjnych w Luhačovicach, bajkowe schroniska Libušín i Maměnka na beskidzkich Pustevnach, koło góry Radhošť czy wieża widokowa w Rožnovie pod Radhoštěm – to tylko niektóre ślady działalności słowackiego architekta Dušana Jurkoviča (1868–1947).
Wszystkie budowle Jurkoviča charakteryzuje oryginalny styl, na który znaczący wpływ miała architektura ludowa. Artysta łączył drewno z murem pruskim, stosował wyraziste barwy, mozaiki i ceramikę. Jego dzieła są rozpoznawalne na pierwszy rzut oka, typowe, ale każde z nich jest inne, wyróżnia się swoistą kolorystyką czy motywem ozdoby rzeźbiarskiej. Gdzie zrodził się ten niezwykły styl i dlaczego Jurkovič zainspirował się twórczością ludową?
Jego ojciec, Juraj Jurkovič, był znanym patriotą słowackim, jednym z założycieli Macierzy Słowackiej. Znawczynią i propagatorką twórczości ludowej była także matka artysty. Dušan ukończył wiedeńską szkołę rzemiosł artystycznych, wykazywał się wielkim talentem, otrzymał przydomek “poety drewna”.
Rozpoczął pracę w atelier architekta Michała Urbánka we Vsetínie. W tym okresie powstały jego najsłynniejsze drewniane budowle w stylu secesyjnym, bogato dekorowane, przede wszystkim schroniska Maměnka i Libušín na Pustevnach i gospoda Peklo koło Novego Města nad Metují, a także schronisko Jiráskova turistická chata na Dobrošovie, jedna z dróg krzyżowych w sanktuarium Svaty Hostýn i kompleks budynków sanatoryjnych w Luhačovicach.
W roku 1899 Jurkovič przeniósł się do Brna, tam poznał swoją życiową partnerkę Boženę Bartelmusovą. Młodzi zamieszkali w willi, którą Jurkovič zbudował w roku 1906 nad rzeką Svratką. Obecnie willa należy do brneńskiej Galerii Morawskiej i jest otwarta dla zwiedzających.
Po powstaniu niepodległej republiki Jurkovič przeprowadził się do Bratysławy, gdzie otrzymał posadę urzędnika państwowego, którego zadaniem była opieka nad zabytkami architektury na Słowacji. Nadzorował także budowę cmentarzy wojskowych i pomników w zachodniej Galicji. Jest też autorem monumentalnej mogiły i mauzoleum Milana Rastislava Štefánika na Bradle.
Ciekawą budowlą zaprojektowaną przez Jurkoviča jest wieża widokowa na górze Karlův kopec, niedaleko skansenu wołoskiego w Rožnovie pod Radhoštěm, która na swą realizację musiała poczekać aż 116 lat. Architekt Antonín Závada, który specjalizuje się w architekturze ludowej, poprawił nieco projekty z roku 1896 tak, aby odpowiadały obecnym wymogom. Przy budowie wykorzystywał tradycyjną technologię. Wieża została uroczyście otwarta w roku 2012.
