Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy Prawo oświatowe, której celem jest wsparcie i dostosowanie potrzeb rynku pracy do systemu kształcenia zawodowego. Ustawa zakłada m.in. utworzenie sieci branżowych centrów umiejętności, ośrodków uzupełniających ofertę kształcenia zawodowego. To pierwszy krok w trwającym od 2019 r. procesie reformy szkolnictwa. Istotną funkcją BCU będzie również upowszechnianie innowacji i nowych technologii w danej branży, tak by zapewnić szkołom i uczelniom dostęp do najnowszych rozwiązań kluczowych dla dalszego rozwoju ery Przemysłu 4.0.
Nowelizacja, obok kwalifikacji sektorowych, wprowadza do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji Zawodowych także kwalifikacje rzemieślnicze – nadawane przez izby rzemieślnicze po przeprowadzeniu egzaminów w określonych zawodach, dla których dokumentami potwierdzającymi nadanie kwalifikacji są dyplomy mistrza i świadectwa czeladnicze.
BCU to zaawansowane technologicznie placówki kształcenia zawodowego, szkolenia oraz egzaminowania łączące szkoły, uczelnie, organy prowadzące i poszczególne branże, kluczowe dla rozwoju polskiej gospodarki, w tym energetykę odnawialną, elektronikę czy przemył lotniczy. Pierwsze z planowanych 120 ośrodków już powstają.
Centra są całkowicie nową propozycją w polskim systemie szkolnictwa, wykraczające poza dotychczasowe tradycyjne modele edukacji i doskonalenia zawodowego. Będą miały charakter przekrojowy i uzupełnią istniejącą ofertę kształcenia zawodowego na poziomie szkolnictwa ponadpodstawowego i szkolnictwa wyższego. Istotną funkcją BCU będzie również upowszechnianie innowacji i nowych technologii w danej branży, tak by zapewnić szkołom i uczelniom dostęp do najnowszych rozwiązań kluczowych dla dalszego rozwoju ery Przemysłu 4.0.
Tego typu ośrodki będą się specjalizowały w danej dziedzinie gospodarki, m.in. w automatyce, robotyce, mechatronice, motoryzacji, ale także w hotelarstwie, czy opiece społecznej. Ich zadaniem jest integracja edukacji z biznesem. Dodatkowymi partnerami projektów mogą być uczelnie, instytuty badawcze lub przedsiębiorstwa właściwe dla dziedzin, których dotyczy projekt.
Jak podkreśla wiceminister Marzena Machałek, szkolnictwo branżowe w Polsce dynamicznie się rozwija. Obecnie już blisko 60 proc. uczniów szkół ponadpodstawowych realizuje kształcenie branżowe i techniczne. To wyraźny znak, że młodzież jest coraz bardziej zainteresowana wyborem tej ścieżki kariery, dlatego tak ważne jest, by szkolnictwo i biznes wspólnie odpowiadały na to zapotrzebowanie.
– Branżowe Centra Umiejętności będą impulsem do dynamicznego rozwoju wielu branż – od florystyki po mechatronikę. Dzięki centrom i bezpośredniej komunikacji pomiędzy organizacjami branżowymi, biznesem a instytucjami edukacyjnymi możliwe będzie reagowanie w procesie kształcenia na potrzeby rynku – powiedziała Marzena Machałek.
Branżowe Centra Umiejętności mogą być zakładane między innymi przez samorządy czy organizacje branżowe. Wyłoniono już 85 projektów, które uzyskają dofinansowanie na utworzenie Centrów. Do współpracy w ich tworzeniu zaproszonych zostało ponad 100 branż, wśród których znajdują się przedstawiciele izb gospodarczych, stowarzyszeń zawodowych, spółek skarbu państwa oraz przedsiębiorstw państwowych. W tej chwili trwa, ogłoszony przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji, trzeci nabór wniosków dla organizatorów Branżowych Centrów Umiejętności. Termin składania wniosków upływa 25 września 2023 r. o g. 16:00.
Łącznie na utworzenie Centrów przeznaczono kwotę ponad 1,4 mld złotych. BCU będą podstawą przygotowania kadr na potrzeby nowoczesnej gospodarki w wielu dziedzinach. Pierwsze BCU zostaną utworzone jeszcze w 2023 roku, a do końca 2024 roku powstanie ich łącznie 120.
Na przełomie sierpnia i września zostaną podpisane umowy z Wnioskodawcami na realizację działań związanych z funkcjonowaniem Wojewódzkich Zespołów Koordynacji (WZK), które w regionach będą wspierać politykę edukacyjną, koordynować doradztwo zawodowe dla uczniów, studentów i osób dorosłych oraz promować kształcenie zawodowe i idee uczenia się przez całe życie. To kolejny etap działań w trwającym od 2019 roku procesie reformy edukacji branżowej.
– Wojewódzkie Zespoły Koordynacji połączą wszystkie podmioty związane z kształceniem branżowym, a także instytucje rynku pracy, wojewódzkie urzędy pracy oraz podmioty gospodarcze tak, aby wspólnie wypracowywać strategię rozwoju szkolnictwa branżowego; oraz kształcenia i doskonalenia umiejętności zawodowych a także doradztwa zawodowego zarówno dla dzieci i młodzieży oraz osób dorosłych – powiedziała Marzena Machałek, wiceminister edukacji i nauki, pełnomocnik rządu ds. wspierania wychowawczej funkcji szkoły i placówki, edukacji włączającej i kształcenia zawodowego.
W skład WZK będą wchodzili m.in. przedstawiciele organów wykonawczych samorządów województw: urzędów marszałkowskich, wojewódzkich urzędów pracy, placówek doskonalenia nauczycieli lub spółek samorządowych oraz innych instytucji zaangażowanych w działania w ramach 5 filarów: oświaty, rynku pracy i gospodarki, zarządzania strategicznego, funduszy europejskich i dialogu społecznego.
Pięć województw: dolnośląskie, lubuskie, małopolskie, opolskie i podlaskie będzie realizowało projekty w partnerstwie m.in. z uczelniami.
Budżet przewidziany na realizację projektów, w ramach których będą funkcjonowały WZK wynosi 344 mln złotych.
– Reforma szkolnictwa zawodowego opiera się na mocniejszym powiązaniu szkolnictwa branżowego z rynkiem pracy. To między innymi ustawowy wymóg podpisywania umów pomiędzy szkołami a pracodawcami, nowe podstawy programowe kształcenia w zawodach, przygotowywane we współpracy z branżami oraz przygotowywana i publikowana co roku „Prognoza zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy” – wyliczała minister Machałek.
Każde z województw będzie realizowało 3 główne zadania związane w szczególności z funkcjonowaniem Wojewódzkich Zespołów Koordynacji oraz realizacją działań na rzecz wspierania polityki edukacyjnej danego województwa, koordynacji działań w zakresie doradztwa zawodowego, promocji kształcenia zawodowego oraz idei uczenia się przez całe życie
Przykładowe działania będą obejmowały w szczególności przygotowanie analiz, badań, raportów przez Wojewódzkie Zespoły Koordynacji w zakresie: percepcji kształcenia zawodowego, systemu kształcenia zawodowego w poszczególnych województwach, doradztwa metodycznego w szkołach/placówkach, usług świadczonych przez podmioty zaangażowane w rozwój edukacji i kształcenia zawodowego.
Zostaną przygotowane różnego rodzaju rozwiązania technologiczne promujące i upowszechniające opracowane zasoby np. portale, bazy inicjatyw (np. bazy nauczycieli szkolnictwa zawodowego, doradców zawodowych, oferty pracodawców gotowych przyjąć nauczycieli na szkolenia branżowe). Przedstawiciele szkół wyższych i pracodawców będą organizowali fora edukacyjne. Ponadto będą rozwijane sieci współpracy szkół branżowych, szkół wyższych i edukacji pozaformalnej. Tego rodzaju wsparcie umożliwi wymianę doświadczeń doradców zawodowych podkreśla minister Marzena Machałek.
Działania prowadzone w każdym z województw będą obejmowały także różnego rodzaju wydarzenia regionalne np. festiwale zawodów, konferencje, wizyty studyjne, targi, spotkania z pracodawcami, konkursy. W ramach działań pilotażowych będzie możliwe nawiązanie współpracy między uczelniami i pracodawcami, w tym przedstawicielami różnych branż. Zostaną opracowane poradniki, scenariusze, programy szkoleń dla doradców zawodowych, nauczycieli zawodu. Ważny element działań będą stanowiły także działania promujące kształcenie i doskonalenie zawodowe oraz uczenie się przez całe życie.
