Polska stanowi dużą siłę napędową konsumpcji oleju palmowego w Unii Europejskiej. Głównym celem, powołanej w czerwcu, Koalicji jest osiągnięcie poziomu 100% zrównoważonego oleju palmowego wykorzystywanego w kraju najpóźniej do 2023 roku. Badania pokazują, że bojkot oleju palmowego i szukanie zamienników nie mają uzasadnienia.
Z raportu firmy Frost & Sullivan, przygotowanego na zlecenie Fundacji WWF Polska, wynika, że średnia roczna konsumpcja oleju palmowego w Polsce w przeliczeniu na jednostkę̨ PKB w 2017 roku wyniosła 711 kg. Średnia w UE wynosi 381 kg. Od 2004 roku import oleju palmowego do Polski wzrósł o 150%.
Zastąpienie oleju palmowego rodzimymi olejami – rzepakowym czy słonecznikowym oznaczałoby mniejsze szkody dla różnorodności biologicznej na świecie. Jednak przy obecnym popycie na produkty zawierające oleje roślinne nie ma wystarczającej powierzchni do ich uprawiania. Potrzebowalibyśmy cztery razy więcej terenów pod uprawy. Co więcej, całkowite zastąpienie oleju palmowego w Polsce innym olejem roślinnym wiązałoby się ze zwiększonymi emisjami dwutlenku węgla.
Nie bojkotujmy – certyfikujmy.
Bojkot jednego rodzaju oleju nie ma sensu, bo spowodowałoby to przeniesienie problemu
w inną część świata. Działania rządów i organizacji pozarządowych powinny
się skupić na zmniejszaniu konsumpcji wszystkich olejów, zarówno roślinnych,
jak i zwierzęcych, a także na nakładaniu na producentów obowiązku korzystania z oleju
z certyfikowanych źródeł (RSPO) – mówi Ewa Chodkiewicz z WWF Polska.
Uroczyste podpisanie Deklaracji przystąpienia do PKZOP Członków Założycieli, reprezentujących firmy z branży spożywczej, kosmetycznej, chemicznej odbyło
się 17 czerwca 2019 r. PKZOP uznała certyfikację RSPO (Roundtable for Sustainable Palm Oil), czyli Okrągłego Stołu ds. Zrównoważonego Oleju Palmowego za najlepszą obecnie istniejącą certyfikację na rynku, która gwarantuje zrównoważony charakter upraw i wiarygodne kryteria środowiskowe.
Certyfikat RSPO
PKZOP chce doprowadzić do zaprzestania wylesiania i dalszej degradacji środowiska, do której doprowadza ekstensywne rolnictwo. Plantacje, którym przyznaje się certyfikat RSPO nie doprowadzają do wylesiania, a co za tym idzie do utraty siedlisk dzikich zwierząt. Jednocześnie gwarantują godne warunki pracy dla lokalnych społeczności.
PKZOP jest niezależną koalicją, która ma jasno określone cele i strategię działania wraz z planem długoterminowym. Jest nim osiągnięcie celu strategicznego 100% zrównoważonego oleju palmowego w Polsce najpóźniej do 2023 roku.
Kluczowe w realizacji celów będzie szerokie spektrum oddziaływania PKZOP poprzez włączenie różnych grup interesariuszy, w tym przedstawicieli świata nauki, organizacji branżowych, jednostek certyfikujących, organizacji pozarządowych oraz rządu. W Radzie Naukowej Koalicji zasiedli prof. dr hab. Krzysztof Krygier – były Kierownik Zakładu Technologii Tłuszczów i Koncentratów Żywności w SGGW, dr Małgorzata Roge-Wiśniewska z Uniwersyteckiego Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym Rozwojem oraz dr Tomasz Bocheński – analityk z placówki badawczej Frost & Sullivan.
Lista członków PKZOP:
- BASF POLSKA
- CARREFOUR POLSKA
- CONTROL UNION POLAND SPÓŁKA Z O.O
- FERRERO POLSKA
- FORUM ODPOWIEDZIALNEGO BIZNESU
- JERONIMO MARTINS POLSKA
- LOTTE WEDEL
- MONDELEZ POLSKA
- NEPCON
- NESTLÈ POLSKA
- UNILEVER POLSKA
- WWF POLSKA
Popularność oleju palmowego
Olej palmowy znajduje się w prawie połowie produktów gotowych i przetworzonych, które znajdziemy na półkach supermarketów. Jest w margarynie, ciastkach, a nawet szamponie do włosów. Może być ukryty w różnych artykułach pod nazwami, takimi jak: tłuszcze CBE
i CBS, emulgator E471, mirystynian izopropylu, kwas palmitynowy, stearynian glicerolu, stearynian sorbitolu, alkohol cetylowy, palmitynian askorbilu, octan tokoferylu, alkohol stearylowy, alkohol oleilowy i oktyldodekanol, oleinian i stearynian sorbitolu czy palmitynian etyloheksylu.
Ze względu na wysoką efektywność produkcji oraz uniwersalne wykorzystanie stał
się istotnym surowcem w produkcji żywności, biopaliw, chemii oraz kosmetyków.
Palma olejowa uprawiana jest przede wszystkim w krajach z klimatem równikowym
i podrównikowym. 85% światowej produkcji zlokalizowane jest w dwóch państwach – Indonezji (54%) i Malezji (31%).
Produkcja oleju palmowego z niecertyfikowanych źródeł doprowadza do utraty olbrzymich powierzchni lasów, a ekosystemy lasów deszczowych uznawane są za najbogatsze pod względem różnorodności biologicznej na świecie. Przekształcanie lasów w plantacje palmy olejowej prowadzi do bezpośredniego zagrożenia dla wielu gatunków, takich jak: orangutan, słoń sumatrzański, pantera mglista, tygrys sumatrzański czy słoń indyjski. Lasy i torfowiska są wypalane pod uprawy, co powoduje ogromne emisje dwutlenku węgla. Dodatkowo substancje chemiczne stosowane na plantacjach zanieczyszczają glebę, środowisko i wodę. Wylesianie pod palmę olejową jest tragedią dla lokalnych społeczności. W wyniku zanieczyszczeń ludzie tracą dostęp do czystej wody pitnej, a kurczące się zasoby ryb w rzekach powodują coraz większe problemy z pozyskiwaniem pożywienia.
Jednakże globalnie olej palmowy zapewnia 40% światowego zapotrzebowania na oleje roślinne, zajmując 10% lądu przeznaczonego pod uprawy roślin oleistych.
Całkowita rezygnacja z oleju palmowego, czy próba zastąpienia go innymi olejami, jest nieuzasadniona ekonomicznie, ale też środowiskowo. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest certyfikacja upraw tego surowca, aby jego produkcja miała zdecydowanie mniejszy negatywny wpływ na światową różnorodność biologiczną, a także zmianę klimatu.
