Polska Akademia Nauk przyjęła stanowisko „Lekcje z pandemii: wzmocnijmy służbę zdrowia, zainwestujmy w naukę i edukację, budujmy zaufanie” w którym podkreśla, że do skutecznej walki z pandemią konieczne jest m.in. wzmacnianie edukacji i nauki oraz rozwijanie solidarnego społeczeństwa.
Kierowany przez prezesa PAN prof. Jerzego Duszyńskiego Interdyscyplinarny zespół doradczy ds. COVID-19 w swym stanowisku zwrócił uwagę na kilka lekcji płynących z doświadczeń związanych z pandemią, w tym na naukę, edukację i budowanie kapitału społecznego.
Współpracujmy, dobro wspólne opłaca się każdemu – apelują eksperci PAN. Ich zdaniem, dla dobrego funkcjonowania każdego z nas ważni są inni ludzie. Nie tylko zaspokajają oni istotną dla każdego potrzebę przynależności, ale są również dla nas źródłem wartości, samooceny, inspiracji. Należy pielęgnować więzi z innymi, troszczyć się o nich, bo tym samym ten sposób troszczymy się także o siebie.
Eksperci zauważyli, że konieczna jest współpraca w każdej sferze naszego życia. W sferze gospodarczej konieczne jest wypracowanie sprawiedliwych zasad dystrybucji środków ochronnych i szczepień. Na polu polityki – zaangażowanie w wypracowywanie sprawiedliwych rozwiązań w obrębie Unii Europejskiej i świata. Tak, aby cele krajowe i globalne się uzupełniały. Potrzebna jest społeczna solidarność – pojedyncze wysiłki ochrony przed wirusem nie będą skuteczne, jeśli inni je będą lekceważyli. Oznacza to, że należy bardziej niż do tej pory troszczyć się o grupy nieuprzywilejowane, mniejszościowe, zagrożone wykluczeniem społecznym.
Pandemia unaoczniła, jak ważna jest nauka i decyzje podejmowane na podstawie wyników badań naukowych. Dlatego badania, a szczególnie te z zakresu zdrowia publicznego, powinny być traktowane priorytetowo i odpowiednio finansowane. Konieczne jest także podjęcie działań na rzecz budowania zaufania do nauki, np. poprzez jasne komunikowanie społeczeństwu wniosków płynących z badań. Trzeba również przygotować opinię publiczną na to, że wiedza naukowa stale ewoluuje, a dyskusje i spory w ramach nauki to rzeczy normalne i korzystne.
Pandemia uświadomiła jak ważna w prawidłowym rozwoju człowieka i społeczeństwa jest edukacja – piszą naukowcy PAN. Psychologiczne i edukacyjne straty u dzieci i młodzieży wywołane długotrwałym zamknięciem szkół mogą być bardzo poważne oraz trwać znacznie dłużej niż sama pandemia. Z dużym prawdopodobieństwem będą miały wpływ na kondycję psychiczną i kompetencje społeczeństwa w przyszłości. Eksperci zgadzają się, że zamykanie szkół powinno być ostatnim z działań, po wdrożeniu innych restrykcji. Pandemia pokazała także, że słabością polskiej szkoły są przeładowane programy, sztywność systemu kształcenia i nastawienie na przekazywanie informacji.
Interdyscyplinarny zespół doradczy ds. COVID-19 podkreślił też potrzebę wyciągnięcia wniosków z innych doświadczeń, np. konieczność zbudowania niezależnych instytucji eksperckich w obszarze zdrowia publicznego. Albo zwiększenia nakładów na ochronę zdrowia. Dziś wynoszą one około 4.5 proc. Produktu Krajowego Brutto. Tymczasem średnia w Unii Europejskiej to prawie 8 proc. PKB a Niemcy i Szwecja wydają na ten cel ponad 9 proc. PKB. Przy czym te dwa państwa mają PKB na dużo wyższym poziomie.
