Wojna w Ukrainie jest katastrofą nie tylko dla ludzi, prowadzi także do ogromnych zniszczeń przyrody. Dlatego naukowcy z Instytutu Nauk Leśnych Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie chcą przywrócić potencjał rekreacyjny lasów dla poprawy dobrobytu w powojennej Ukrainie.
Ukraina, podobnie jak Polska posiada na swoim terytorium ogromne obszary pokryte lasami. Badacze z Instytutu Leśnictwa SGGW, pod kierownictwem dr. Wojciecha Kędziory prowadzą projekt „Restoring recreative potential of damaged forests for human well-being in V4 and post-war Ukraine”, finansowany w ramach Funduszy Wyszehradzkich.
Przywracanie potencjału rekreacyjnego zniszczonych lasów dla dobrobytu ludzi w powojennej Ukrainie
Głównym celem projektu jest zebranie i analiza informacji na temat metod, strategii oraz istniejących najlepszych praktyk przywracania potencjału rekreacyjnego zniszczonych lasów w krajach partnerskich Grupy Wyszehradzkiej (Polska, Czechy i Słowacja) oraz zaproponowanie ich wdrożenia w lasach ukraińskich zniszczonych wojną.
Wojna, która rozpoczęła się w lutym 2022 r., ma niszczycielski wpływ na Ukrainę. Wiele miast zostało dotkniętych atakami, niektóre z nich zostały całkowicie zniszczone. Wiele osób zostało bez pracy i dachu nad głową. Straty w infrastrukturze szacuje się na około 10 miliardów hrywien. Wyzwolenie niektórych części kraju pozwoliło na odbudowę zniszczonych terytoriów i umożliwiło ludziom powrót do domów. Mimo całkowitego wyzwolenia regionów wschodnich od najeźdźców, wojna wyczerpuje także zasoby materialne, psychiczne i emocjonalne przez długi czas. Nie tylko ludzie i infrastruktura cierpią z powodu wojny. Lasy, zwłaszcza w okolicach miast we wschodniej Ukrainie zostały poważnie zniszczone. Przed wojną służyły głównie celom rekreacyjnym, a ich zdolność do poprawiania samopoczucia ludzi była powszechnie wykorzystywana. Obecnie niszczą je nie tylko wojny, ale także klęski żywiołowe, które obserwujemy na całym świecie. Z tych powodów ekosystemy leśne na Ukrainie, ale także w Europie Środkowej tracą walor obszaru odpowiedniego do rekreacji. Przywracanie potencjału rekreacyjnego jest procesem długotrwałym. Sprawą najwyższej wagi jest zapewnienie społeczeństwu bezpiecznego dostępu do zniszczonych ekosystemów leśnych, który zapewni im ulgę w stresie i przyczyni się do regeneracji, ale jednocześnie pozwoli zachować ekosystemy w dobrym stanie.
Lasy, ekonomia, rewitalizacja
Naukowcy z Instytutu leśnictwa SGGW wraz z partnerami z Czech, Słowacji oraz Ukrainy zajęli się zniszczonymi lasami, których wartość społeczna i przyrodnicza została znacznie obniżona. Starają się pokazać, że takie obszary leśne można znacznie szybciej zrewitalizować niż w toku naturalnie zachodzących procesów naturalnych. Są w stanie, poprzez odpowiednie zagospodarowanie, przywrócić ich wartość pozaprodukcyjną, co może dać impuls do rozwoju turystyki i rekreacji w ich sąsiedztwie, a także pomóc społeczności lokalnej w szybszym uporaniu się z dotkliwą utratą korzyści niematerialnych, jakie dawał las.
Szukając rozwiązań
„Wychodzimy z założenia, że w zdestabilizowanych, zniszczonych obszarach drzemie potencjał, który nie zawsze jest szybko i w pełni wykorzystywany. Chcemy to sprawdzić poprzez wymianę dobrych praktyk, przegląd istniejących kierunków, metod i sposobów zagospodarowania takich terenów. Poszerzymy tradycyjny zakres pojęciowy zniszczonych obszarów leśnych: przedmiotem naszych badań będą nie tylko obszary dotknięte klęskami żywiołowymi (powodzie wywołane zmianami klimatycznymi, huragany, inwazje owadów), ale także obszary zdestabilizowane w wyniku działalności ludzi (las powojenny, pokopalniany)” – wyjaśnia doktor Wojciech Kędziora.
Perspektywy na przyszłość
Naukowcy z SGGW dają Ukrainie szanse nie tylko na poprawę warunków miejsc wypoczynku i odbudowę stanu psychicznego ludności dotkniętej wojną, ale także na promocję rozwoju ekoturystyki i zielonych miejsc pracy (również w krajach partnerskich). Wyznaczają możliwe kierunki i sposoby włączania zniszczonych lasów w rekreacyjny system terenów zielonych. Chcą pokazać, że tereny te mogą stanowić bazę dla działań z zakresu edukacji ekologicznej, które mogą przyczynić się do promowania zielonych miejsc pracy.
