Opublikowany ostatnio raport NIK nt. kontroli farm wiatrowych wywołał ożywioną dyskusję wśród ekspertów. Ecoportal.com.pl przeprowadził rozmowę z jednym z nich, a mianowicie z dr Jackiem Szulczykiem na temat zagadnień związanych z pomiarami akustycznymi, jakie pojawiły się zwłaszcza w podsumowaniu raportu Izby.
Na jakiej podstawie określa się w Europie odległość farm wiatrowych od zabudowań mieszkalnych i lasów?
Pierwszą i podstawową metodą określania odległości turbiny od granic trenów chronionych akustycznie jest emisja hałasu. „Bezpieczny” poziom dźwięku nie wpływający negatywnie na zdrowie mierzony jest według rozmaitych wskaźników:
- poziom dźwięku w 8 różnych porach dnia dnia i 1 najmniej korzystnej godziny pory nocy (np. Belgia, Niemcy, Francja, Dania, USA, Polska)
- poziom dźwięku w odniesieniu do średniej rocznej (np. Holandia, Norwegia)
- poziomy statystyczne emisji dźwięku (np. Australia, Nowa Zelandia, Wielka Brytania).
Wyliczone lub zmierzone poziomy dźwięku odnosi się dalej do wartości dopuszczalnych hałasu, różnych dla pory dnia i pory nocy. Wartości dopuszczalne określa się na podstawie funkcji zabudowy mieszkaniowej wyróżniając tereny wiejskie, przemysłowe, mieszkaniowe wielorodzinne i mieszkaniowe jednorodzinne – w Polsce jest to Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku Dz. U. z 2014 r., poz. 112 – tekst ujednolicony.
Drugą metodą określenia bezpiecznej odległości turbiny od granic trenów chronionych akustycznie jest poziom dźwięku pochodzący od turbin wiatrowych, który porównuje się z istniejącym hałasem w środowisku, czyli z tzw. tłem akustycznym. Wtedy to dla pory dnia poziom dźwięku emitowanego przez turbinę nie może być większy np. o 5 dB(A) w stosunku do aktualnego poziomu akustycznego w porze dnia i o 3 dB(A) w porze nocy (Francja).
Trzecią metodą wyznaczania odległości zabudowy od turbiny wiatrowej są wartości dopuszczalne odniesione do funkcji terenów chronionych przed hałasem dla różnych prędkości wiatru pracującej turbiny.
Czwartą ostatnią i najrzadziej stosowaną metodą wyznaczenia odległości zabudowy mieszkaniowej od turbiny wiatrowej jest sztywne ustalenie tej odległości jako krotność wysokości wieży planowanej turbiny (wysokość do gondoli) np. razy wysokość wieży.
Jak to wygląda w Polsce?
W Polsce metodą określania bezpiecznej odległości turbiny od granic trenów chronionych akustycznie jest emisja hałasu powodowana pracą turbiny wiatrowej w odniesieniu do 8 kolejnych godzin dnia i 1 najmniej korzystnej godziny w nocy. Dla takiej – najmniej korzystnej- doby w ciągu roku, przy pomocy specjalistycznych programów symulacyjnych, wyznacza się odległość, dla której praca turbiny nie powoduje przekroczeń wartości dopuszczalnych w dzień i w nocy. Wyliczenia takie wykonuje się zawsze indywidualnie do każdego projektu farmy wiatrowej, aby uwzględnić specyficzne ukształtowanie terenu, dominujący kierunek wiatru dla danego terenu, wpływ innych źródeł hałasu znajdujących się w sąsiedztwie, konkretny rodzaj i wysokość planowanej turbiny wiatrowej. Jeśli chodzi natomiast o zasady wykonywania pomiarów hałasu, to takie badania wykonuje się na granicy najbliższej działki względem istniejącego wiatraka lub w świetle samego okna budynku mieszkalnego. Pomiary hałasu wykonuje się dla takiej prędkości wiatru, aby turbina pracowała w przybliżeniu z maksymalną prędkością obrotową.
W Polsce zasady i wytyczne wykonywania pomiarów hałasu w środowisku są zdefiniowane w tzw. Metodyce Referencyjnej wykonywania okresowych pomiarów hałasu w środowisku pochodzącego od instalacji lub urządzeń z wyjątkiem hałasu impulsowego – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 04.11.2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody Dz. U. nr 206, poz. 1291, Załącznik nr 6. Po wykonaniu pomiarów, uzyskane poziomy dźwięku dla pory dnia i pory nocy przyrównujemy do wartości dopuszczalnych zdefiniowanych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku Dz. U. z 2014 r., poz. 112 – tekst ujednolicony. Wartości dopuszczalne różne są dla pory dnia i pory nocy oraz dla danej funkcji terenów chronionych akustycznie, co dodatkowo uszczegóławia kryteria ochrony przed hałasem w Polsce. I tak dla zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, zagrodowej czy usługowej w porze dnia dopuszczalne poziomy dźwięku na granicy działki wynoszą 55 dB(A), a w nocy 45 dB(A). Natomiast dla zabudowy jednorodzinnej w dzień obowiązuje kryterium 50 dB(A), a w nocy 40 dB(A).
Jaka jest w naszych warunkach „bezpieczna” odległość turbiny wiatrowej od zabudowań mieszkalnych czy lasów? (czyli jakie mogą być skutki zbyt bliskiego ich usytuowania?) oraz czy (i jak) hałas emitowany przez turbiny wiatrowe może być szkodliwy dla ludzi, flory i fauny etc.?
Warunki i tereny przeznaczone pod budowę farm wiatrowych w Polsce nie różnią się zasadniczo od tych które występują w Europie i na świecie. W większości przypadków lokalizacja farm wiatrowych jest realizowana na terenach rolnych i płaskich. Wynika to głównie z najbardziej dogodnych warunków wietrznych, które występują na terenach płaskich pozbawionych przeszkód jak lasy czy zwarte i wysokie zabudowania. Określenie „bezpiecznej” odległości turbiny do zabudowy mieszkaniowej wykonuje się przy pomocy analiz akustycznych (dedykowane programy symulacyjne oparte o algorytm obliczeniowy polskiej normy PN-ISO9613-02). Wychodzi się z założenia, że jeśli emisja dźwięku dla najmniej korzystnych warunków pracy turbiny (maksymalna prędkość wiatru pracy turbiny i tym samym maksymalny poziom mocy akustycznej turbiny) i najgorszych warunków roznoszenia dźwięku nie będzie przekraczać dopuszczalnych wartości, to tym bardziej w pozostałe dni, normy nie zostaną przekroczone. W praktyce emisja dźwięku prezentowana przy pomocy metod obliczeniowych występuje w około 40 % czasu w przykładowym roku eksploatacji farmy.
Czy w naszych warunkach to wystarczy? (w raporcie NIK zawarta jest sugestia, że przepisy dot. metod pomiaru dopuszczalnego emisji hałasu nie gwarantowały miarodajnej oceny uciążliwości takich urządzeń) – przy jakiej prędkości wiatru powinno się dokonywać pomiaru i z czego to wynika?
Technicznie stosując wymagania metodyki referencyjnej (Dz. U. nr 206, poz. 1291, Załącznik nr 6) uzyskanie warunków pracy turbiny wiatrowej dla jej maksymalnego oddziaływania akustycznego jest możliwe. Określenie w sposób wiarygodny i powtarzalny poziomu hałasu od badanego urządzenia (np. turbiny wiatrowej) jest możliwe m.in. gdy średnia prędkość wiatru wyznaczona na wysokości 4 metrów ponad gruntem nie będzie większa niż 5 m/s (Dz. U. nr 206, poz. 1291. Zał. 6, pkt D, 2 c).
Należy jednak pamiętać, że cytowana wyżej średnia prędkość wiatru 5 m/s odnosi się do wysokości 4 metrów ponad gruntem, i nie można jej porównywać z prędkością wiatru pracy turbiny. Producenci turbin wiatrowych parametry akustyczne podają zawsze na dwóch wysokościach h=10 metrów ponad gruntem (jako wysokość referencyjna) i na wysokości gondoli turbiny np. h=100 metrów ponad gruntem. Wytyczne stosowane do określenia charakterystyki akustycznej pracującej turbiny wiatrowej są wykonywane zgodnie z normą europejską z 2013 roku, której odpowiednik polski stanowi PN-EN 61400-11:2013-07 Turbozespoły wiatrowe – Część 11: Procedury pomiaru hałasu. Powyższa norma określa, że podczas wyznaczenia poziomu mocy akustycznej pracującej turbiny prędkość wiatru należy mierzyć na wysokości 10 metrów ponad gruntem po to, aby wyeliminować potencjalny wpływ szorstkości gruntu i turbulencji powodowanych przez pionowe przeszkody podłoża (np. niskie zadrzewienia, przydrożne rowy). Dodatkowo pomiar prędkości wiatru na h=10 metrach umożliwia wyliczenia jaka będzie prędkość na wysokości gondoli. Dlatego też zupełnie błędne są stwierdzenia, że obecnie obowiązująca metodyka pomiarów hałasu w środowisku nie umożliwia określenia poziomu hałasu pochodzącego od turbin wiatrowych nawet przy ich maksymalnej pracy.
Więcej: http://ecoportal.com.pl
