Nieubłaganie rośnie średnia wieku Polek i Polaków, a grupa osób w wieku podeszłym – starszych niż 80 lat – odpowiada liczbie dzieci, które rodzą się w Polsce przez 4 lata. W efekcie coraz większym wyzwaniem staje się opieka nad dorosłymi osobami zależnymi.
Jednak wyniki badania Forum Odpowiedzialnego Biznesu pokazują, że wiedza o sytuacji osób pełniących role opiekuńcze wobec osób starszych jest dużo niższa niż w przypadku opieki nad dziećmi. Także nieproporcjonalnie mniej jest rozwiązań kierowanych do takich osób ze strony firm. Mniej niż co druga z nich ma dostęp do narzędzi wspierających godzenie pracy z obowiązkami opiekuńczymi.
Praca i opieka – jak je pogodzić w dobie starzejącego się społeczeństwa?
Temat osób opiekujących się dorosłymi, wymagającymi wsparcia czy pielęgnacji, jest, nie tylko w Polsce, niedostatecznie rozpoznany. W wielu wymiarach. Pracownicy nie zawsze wiedzą, czy są wokół nich takie osoby, ale uważają, że jest to wyzwanie dla firm. Są też zdania, że osoby opiekujące się zarówno dziećmi, jak i dorosłymi, powinny mieć dodatkowe możliwości i prawa w miejscu pracy.
Pracodawcy, raczej świadomi wyzwań związanych z rolami opiekuńczymi wobec dzieci, nieproporcjonalnie mało oferują rozwiązań dla osób pełniących opiekę nad dorosłymi. Wreszcie, system właściwie nie widzi problemu starzejącego się społeczeństwa i ich opiekunów. Można powiedzieć, że jedyną formą ich wsparcia są 2 tygodnie rocznie zwolnienia lekarskiego przysługującego na opiekę nad członkiem rodziny.
14 lutego, z okazji 8. urodzin Karty Różnorodności, Forum Odpowiedzialnego Biznesu zaprezentowało pierwsze wyniki badania na temat łączenia ról opiekuńczych z pracą zawodową kobiet i mężczyzn w Polsce. Partnerami badania są Santander Bank Polska i Henkel Polska.
– Chcemy, by nasze badanie było przyczynkiem do szerokiej debaty na temat wyzwań, z którymi codziennie mierzy się ponad 6 milionów pracowników i pracownic w Polsce. Czy rozwiązania oferowane przez pracodawców są adekwatne do potrzeb związanych z rolami opiekuńczymi, zwłaszcza rozumianymi szerzej niż tylko w kontekście opieki nad dziećmi?
Wyniki badania FOB pokazują, że nadszedł czas, by tematy ekonomii troski i ról opiekuńczych znalazły się w centrum debaty publicznej. Bo choć coraz głośniej mówi się o potrzebie work-life balance, to wydaje się, że rozwiązania oferowane przez pracodawców nie tylko nie do końca odpowiadają preferencjom zatrudnionych, ale zdają się nie uwzględniać rzeczywistości, która uniemożliwia pracownicom i pracownikom skorzystanie z przygotowanej oferty. Skuteczne rozwiązania work-life balance wymagają, by pracodawcy zmierzyli się z realnymi wyzwaniami osób zatrudnionych w firmie, tylko wówczas ich oferta może odpowiadać potrzebom – mówi Marzena Strzelczak, dyrektorka generalna Forum Odpowiedzialnego Biznesu.
Co drugi pracownik i pracownica pełni role opiekuńcze
Kwestia opieki nad osobami zależnymi – zarówno dziećmi, jak i dorosłymi – dotyczy co trzeciego gospodarstwa domowego w Polsce. Ponad 6,2 mln pracowników i pracownic w Polsce, czyli połowa zatrudnionych na umowę o pracę, pełni role opiekuńcze, zajmując się dziećmi i/lub rodzicami.
Jest to ważna kwestia w kontekście starzejącego się polskiego społeczeństwa. Rośnie skala wyzwań związanych z opieką nad dorosłymi osobami zależnymi. Ponad 80% pracowników i pracownic ma w swoim miejscu pracy osoby z obowiązkami opiekuńczymi. Według co czwartego ankietowanego/ej kwestia obecności w ich miejscu pracy osób, które zajmują się dorosłą osobą zależną to istotne wyzwanie dla ich firmy. Tego zdania są zarówno kobiety, jak i mężczyźni.
Jednak odsetek osób, które wiedzą o tym, że kolega czy koleżanka z pracy opiekuje się kimś dorosłym, wynosi zaledwie 39%. Co trzeci badany/a nie był pewny/a, czy takie osoby są w jej miejscu pracy. Widać zatem, że wciąż temat osób opiekujących się osobami dorosłymi jest nieobecny w rozmowach i przestrzeni publicznej. Tymczasem, jak wynika z danych GUS, osoby w wieku 60 lat i więcej stanowią w Polsce około 25% ogółu mieszkańców, a samych osób powyżej 80 roku życia jest 1,7 miliona. Do 2030 roku liczba ludności 60+ wyniesie, według szacunków GUS, 10,8 mln osób.
Czy biznes w Polsce jest gotowy na zmiany?
Dotychczas realizacja praktyk z zakresu work-life balance była często postrzegana przez pryzmat dodatkowych świadczeń dla pracownic i pracowników, związanych z ich zainteresowaniami i dodatkowymi aktywnościami w czasie wolnym. Jednak, jak pokazują wyniki badania Forum Odpowiedzialnego Biznesu, rośnie oczekiwanie, by firmy skupiły się na odpowiedzi na realne potrzeby zatrudnionych związane z pełnieniem przez nich ról opiekuńczych/opieką nad dziećmi i osobami dorosłymi.
8 na 10 ankietowanych uważa, że pracownice i pracownicy pełniący role opiekuńcze – zarówno wobec dzieci, jak i dorosłych – powinni mieć możliwość skorzystania z dodatkowych rozwiązań, ułatwiających opiekę.
Na jakie konkretne działania wskazują?
Ponad połowa ankietowanych za atrakcyjne uznaje dofinansowanie usług opiekuńczych (np. bony opiekuńcze). Jednak w praktyce z takiego rozwiązania może skorzystać zaledwie 5% z nich. Blisko co druga osoba chętnie skorzystałaby także z możliwości objęcia płatnym pakietem opieki z firmy również osoby starszej. Niestety, to udogodnienie jest dostępne jedynie dla 8% ankietowanych. Co drugi badany/a jako atrakcyjne rozwiązanie wskazuje dwa dni wolne do opieki nad osobami starszymi – wzorem przysługujących rodzicom dwóch dni na opiekę nad dzieckiem do lat 14.
Pracownicy i pracownice, którzy opiekują się osobami dorosłymi, doceniają możliwość wyjścia na żądanie z pracy w ciągu dnia na krótko, z możliwością odrobienia nieobecności bez straty urlopu. W ich opinii przydatnym rozwiązaniem są także elastyczne bądź krótsze godziny pracy i możliwość wykonywania części obowiązków zawodowych w domu. Jednocześnie ważne jest poczucie stabilności zatrudnienia – pracowniczki i pracownicy proponują zniesienie umów rocznych/okresowych i zawieranie od razu na czas nieokreślony drugiej umowy z pracodawcą.
Pełnienie ról opiekuńczych wzmacnia kompetencje przydatne w miejscu pracy – tego zdania jest czterech na dziesięciu pracowników i pracownic. Takie osoby mają także dodatkową motywację związaną z koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa finansowego swoim bliskim. Większa liczba obowiązków wymaga od nich także lepszej organizacji czasu.
Jednak, jak wskazują ankietowani, opieka nad dorosłymi jest bardziej stresująca niż opieka nad dziećmi. Ponadto, 27% badanych jest zdania, że osoby opiekujące się dziećmi spotykają się z większym zrozumieniem niż opiekunowie niesamodzielnych osób dorosłych. Tym istotniejsze jest więc oferowanie przez pracodawców dodatkowych możliwości i rozwiązań, które będą odpowiedzią na trendy i wyzwania demograficzne w Polsce.
Źródło: FOB
