Osoby z chorobami nerek, a szczególnie pacjenci dializowani, w okresie świąteczno-noworocznym muszą zwrócić szczególną uwagę na dietę. Niebezpieczny może być nadmiar potasu, fosforu czy zbyt duża ilość płynów. Należy też uważać na niektóre dodatki typu „E”.
Dla osób z chorobami nerek odpowiednia dieta nie tylko zapewnia zdrowotne bezpieczeństwo, ale nierzadko stanowi ważny element w procesie leczenia – podkreślają eksperci Diaverum, wiodącego globalnego dostawcy usług nefrologicznych. Choć taka dieta, nawet przy dializach, nie musi być szczególnie restrykcyjna, to szacuje się, że blisko połowa pacjentów w okresie dializacyjnym jest niedożywiona.
Pamiętajmy. Dieta powinna dostarczać każdego dnia ok 35-40 kcal na kg masy ciała, a głównym źródłem energii powinny być węglowodany. U osób hemodializowanych powinny one stanowić 50-55% całkowitej energii, zaś u osób leczonych dializą otrzewnową – 40-50%.
Przy nieodpowiedniej diecie może dojść do nadmiernego gromadzenia się zarówno płynów, jak i elektrolitów – potasu, fosforu. Okres świąteczno-noworoczny jest szczególnie ryzykowny.
Problemy z nerkami a spożycie płynów
Spożycie płynów w okresie przeddializacyjnym powinno być ograniczone tylko wtedy, gdy istnieje ryzyko rozwoju zastoinowej niewydolności serca. Podczas leczenia nerkozastępczego ograniczenie płynów jest bardziej restrykcyjne. W całkowitej ilości płynów należy uwzględnić wodę, napoje oraz wodę zawartą w pożywieniu (średnio 800-1000 ml).
– Objętość płynów, jaką dziennie może przyjmować pacjent, zawsze określa lekarz. Zazwyczaj jest to 500 ml płynów plus ilość równa objętości wydalanego moczu (w okresie 24 godzin). Objętość wypijanych płynów może być zwiększona w przypadku np. upalnej pogody – wyjaśniają specjaliści z Diaverum.
Pośrednim sposobem na zmniejszenie objętości spożywanych płynów jest unikanie solenia potraw i jedzenia słonych produktów. Według badań Instytutu Żywności i Żywienia Polak spożywa dziennie 2-3 razy więcej soli (12-15 gramów) niż przewidują zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia. Sól wzmaga pragnienie, a także może przyczyniać się do gromadzenia nadmiaru wody w organizmie. Warto wyeliminować z diety słone przekąski czy żywność wysoko przetworzoną – fast food, gotowe dania typu expres, konserwy, koncentraty, kostki rosołowe czy zupy i sosy w proszku. U osoby dializowanej nadmiar płynów może powodować obrzęki, duży przyrost masy ciała, a także problemy związane z układem krążenia, ciśnieniem krwi.
Potas a osoby dializowane. Na te produkty trzeba uważać
Potas jest niezbędnym elementem diety – występuje w prawie wszystkich produktach spożywczych. Najwięcej potasu zawierają suszone owoce (śliwki, morele, rodzynki), kakao, czekolada, orzechy, migdały, nasiona, warzywa i owoce, soki owocowe i warzywne, mleko w proszku lub zagęszczone, produkty zbożowe (kasza gryczana, kasza jęczmienna, otręby pszenne, płatki owsiane i kukurydziane), a także m.in. ziemniaki, zielony groszek, banany i sardynki. Dużą zawartość potasu mają także produkty konserwowane – mięsne i rybne.
– Osoby dializowane powinny unikać tych produktów, a każdy z nas powinien zwrócić uwagę na odpowiednie zbilansowanie diety, by dostarczyć organizmowi właściwą dawkę potasu. Jego nadmiar powoduje zaburzenia pracy serca, więc szczególnie w przypadku pacjentów dializowanych konieczna jest jego kontrola oraz ograniczenie spożycia. Norma dla zdrowego człowieka zawiera się w przedziale 3,5–5,0 mmol/l. – podkreślają eksperci Diaverum.
Potas zawarty w produktach żywnościowych można obniżyć poprzez obróbkę termiczną – podwójne gotowanie – głównie ziemniaków oraz co najmniej dwugodzinne moczenie pokrojonych warzyw i owoców lub mrożenie produktów przed obróbką termiczną. Zalecana jest także rezygnacja z wywarów mięsnych i warzywnych.
Choroby nerek a fosfor. Lista produktów, które trzeba ograniczać
Życiodajnym pierwiastkiem, którego nadmiar również może być szkodliwy, jest fosfor. Ponieważ bardzo trudno usunąć nadmiar fosforu z organizmu, eksperci zalecają ograniczenie spożycia produktów, które są jego istotnym źródłem, takich jak: sery żółte i topione, orzechy, kakao, czekolada, migdały, ryby (w tym świeże, solone, wędzone, konserwowane), kaczka, indyk, pasztety, podroby, produkty wędzone, proszek do pieczenia ciast, napoje typu cola, żółtka jaj, otręby pszenne, kasza gryczana, fasola, groch, mleko w proszku. Unikać należy także żywności zawierającej dodatki fosforanowe: E338, E339, E340, E341, E450, E540, E543, E544. Na zmniejszenie zawartości fosforanów w przygotowanych potrawach wpływa odpowiednia obróbka termiczna – dłuższe gotowanie lub gotowanie z użyciem pary wodnej.
– Dla osób dializowanych jedynym skutecznym sposobem kontroli fosforu jest dializoterapia, ograniczenie spożywania produktów bogatych w fosfor oraz systematyczne przyjmowanie leków wiążących go już w przewodzie pokarmowym – przyznają eksperci Diaverum.
Wysoki poziom fosforu może prowadzić do utraty wapnia z kości, co z kolei może być przyczyną postępującej osteoporozy, wpływając na wzrost ryzyka złamań. Nadmiar fosforu często objawia się świądem skóry oraz może być przyczyną bolesnych skurczów mięśni, a także upośledzenia wchłaniania innych składników mineralnych (żelaza, miedzi, wapnia, cynku, magnezu). Przyczynia się także do powstania zwapnień w tkankach miękkich oraz zwapnień w ścianie naczyń krwionośnych oraz płatków zastawek serca.
Pamiętajmy o białku i błonniku
Białko jest najważniejszym składnikiem pokarmowym, niezbędnym do budowy komórek, które nie może być zastąpione żadnym inny. Jego właściwy poziom w organizmie decyduje o stanie zdrowia. Zaleca się spożycie białka w ilości około 1,2 g/kg masy ciała na dobę. Co najmniej 70% białka powinno stanowić białko pełnowartościowe pochodzenia zwierzęcego – mięso (150g/dzień), jaja (2-3/tydzień), chudy ser twarogowy (40 g/dzień). Nie zapominajmy też o spożywaniu wystarczającej ilości błonnika – najlepiej ok 25 gramów każdego dnia.
Pamiętajmy – odpowiednia dieta decyduje o prawidłowym przebiegu dializ.
Źródło: Diaverum
