Unijna Strategia w zakresie zrównoważonych chemikaliów (CSS), zatwierdzona w 2021 r. przez Radę Europejską, jest pierwszym krokiem w kierunku osiągnięcia zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń na rzecz nietoksycznego środowiska zapowiedzianego w Europejskim Zielonym Ładzie. Branża chemiczna, będąc jedną z fundamentalnych dla całego przemysłu, jako jedna z pierwszych gałęzi światowej gospodarki, przystąpiła do poszukiwania nowych rozwiązań w zakresie zrównoważonego rozwoju i rozwoju tych już istniejących.
Jednym z kluczowych wyzwań w najbliższej przyszłości dla branży chemicznej będzie jeszcze większa zrównoważoność produktów chemicznych, choć już nie od dziś stara się ona w jak największym stopniu wypełniać oczekiwania społeczeństwa i minimalizować negatywny wpływ chemikaliów na środowisko.
– Innowacyjność w sektorze chemicznym jest normą, a Polska Chemia podejmuje liczne działania mające na celu wprowadzenie nowoczesnych inicjatyw środowiskowych, wdrażanie bezpiecznych i ekologicznych technologii oraz certyfikowanych produktów. Zadanie nie jest łatwe – wymaga bowiem ogromnych nakładów inwestycyjnych związanych z opracowywaniem nowych procedur, modernizacją infrastruktury produkcyjnej oraz tworzeniem, często zupełnie od postaw, nowych urządzeń czy instalacji. Nie zapominajmy o tym, że obok tego wszystkiego, konieczne jest również przestrzeganie szeregu lokalnych i międzynarodowych norm oraz regulacji prawnych. To wszystko wymaga czasu i odpowiednich środków – podkreśla dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego (PIPC).
Wspomniana unijna Strategia w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważonego rozwoju niesie za sobą wiele wyzwań dla sektora chemicznego i jest szeroko komentowana w całej Europie – szczegółowej analizy jej wpływu na branżę, w obszernym raporcie, dokonał pod koniec 2021 r. Cefic (Europejska Rada Przemysłu Chemicznego). Raport powstał w oparciu o wyniki badania, które zostało zlecone niezależnej firmie Ricardo Energy & Environment. W dokumencie wskazano około 12 tys. substancji, które mogą zostać potencjalnie objęte regulacjami wynikającymi z zapisów wspomniane Strategii. Raport Cefic dostępny jest do pobrania, a Polska Izba Przemysłu Chemicznego, jako ekspercka organizacja branżowa, na bieżąco monitoruje ten temat.
– Działania z obszaru innowacji wpisane w Strategię CSS obejmują m.in. bezpieczne i zrównoważone projektowanie (ang. Safe and Sustainable by Design, SSbD), co w rezultacie ma prowadzić do opracowania przez Komisję Europejską kryteriów pozwalających na – w miarę możliwości – zastąpienie lub zminimalizowanie stosowania substancji potencjalnie niebezpiecznych przy zachowaniu pełnej funkcjonalności. Celem jest zwiększenie bezpieczeństwa produktów, zmniejszenie zagrożenia dla zdrowia ludzkiego oraz eliminowanie zanieczyszczenia środowiska. Ma być to jeden z mechanizmów wspierających przejście na gospodarkę cyrkularną i niskoemisyjną. Zgodnie z przedstawionymi informacjami w czwartym kwartale 2022 r. możemy spodziewać się publikacji finalnych założeń unijnych w tym zakresie. Równolegle toczą się już prace pod kątem wypracowania kryteriów dla tzw. „nieodzownych/niezbędnych zastosowań” (essential use), aby zagwarantować, że najbardziej szkodliwe chemikalia są dozwolone tylko wtedy, gdy ich stosowanie jest niezbędne dla zdrowia, bezpieczeństwa lub funkcjonowania społeczeństwa lub też w sytuacji gdy nie istnieją żadne akceptowalne substancje alternatywne – komentuje dr inż. Anna Zalewska, Senior Ekspert
w PIPC.
Przemysł chemiczny w upowszechnianiu gospodarki cyrkularnej odgrywa zasadniczą rolę. Sektor stanowi centralny punkt, będąc zarówno jako producentem produktów, jak i liderem w procesach ich recyklingu. W najbliższej przyszłości polski przemysł chemiczny czekają również wyzwania związane m.in. z wdrażaniem unijnej dyrektywy SUP (ang. Single Use Plastics) w zakresie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, a także kwestie dotyczące rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) dla produktów opakowaniowych. Idea GOZ (gospodarki obiegu zamkniętego) wymusza przemodelowanie przedsiębiorstw i strategii ich funkcjonowania, a jednocześnie jest jednym z wielu elementów wspierających koncepcję Europejskiego Zielonego Ładu i dążenia do neutralności klimatycznej Europy. To właśnie z idei GOZ wywodzi się szereg regulacji – w tym wspomniane ROP i SUP – z implementacją których do krajowych przepisów prawnych Polska Chemia będzie musiała się zmierzyć.
Dostrzegając konieczność dopasowania do wymogów regulacyjnych oraz oczekiwań coraz bardziej świadomych konsumentów, sektor chemiczny stale się rozwija. Dążenia do uzyskania neutralności klimatycznej w Europie w ciągu najbliższych kilkudziesięciu lat stawiają unijne gospodarki przed nie lada wyzwaniami. Przemysł chemiczny stoi w centrum tych przemian i będzie odgrywał kluczową rolę w budowaniu lepszej przyszłości dla Europy – zmiany bez tak ważnego sektora nie będą możliwe.
– Mając na uwadze zieloną transformację, jaka dokonuje się w całej Europie, podmioty sektora chemicznego – jako kluczowe w dostarczaniu szeregu wyrobów, niezbędnych do funkcjonowania całych społeczeństw – muszą być wspierane w dążeniach do innowacyjnych rozwiązań. Aby ekologiczne przemiany, o których wszyscy dziś mówią, stały się możliwe, należy wykorzystać wszystkie dostępne narzędzia do stymulowania produkcji oraz stosowania bezpiecznych i zrównoważonych chemikaliów, ponieważ to przemysł chemiczny będzie odgrywać strategiczną rolę w tworzeniu nowoczesnego, zrównoważonego świata – wskazuje dr inż. Tomasz Zieliński.
Tematy związane ze zrównoważonością przemysłu chemicznego w zmieniającej się rzeczywistości będą także przedmiotem IX Kongresu Polska Chemia – najważniejszego i największego wydarzenia branży chemicznej w Polsce i Europie Centralnej. Unikalna agenda, liczni eksperci, renomowani partnerzy, strefa expo i networking – wszystko to już w terminie 1-2 czerwca br., stacjonarnie, w wyjątkowej przestrzeni konferencyjno-wypoczynkowej Cukrowni Żnin.
Więcej: IX Kongres Polska Chemia
Artykuł opracowany przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego
