Działająca od 1994 roku Fundacja Nasza Ziemia, w pilotażowym badaniu ankietowym, zrealizowanym w ramach projektu „Lekcja Nieśmiecenia” pod koniec roku szkolnego 2020/2021, uzyskała wiedzę na temat działań kształtujących postawy proekologiczne wśród uczniów. 936 ważnych odpowiedzi, na podstawie których powstał raport, można uznać za wart uwagi głos środowiska pedagogicznego oraz podstawę do dalszych pogłębionych badań i analiz. Wśród respondentów 48,1 proc. stanowiły szkoły miejskie, a 51,9 proc. szkoły wiejskie o różnej wielkości.
Sprzątać świat, czy nie sprzątać?
W tym roku po raz 28 Fundacja Nasza Ziemia będzie koordynować największą, ekologiczną akcję w Polsce – Sprzątanie Świata-Polska. Wśród respondentów badania aż 93 proc. uczestniczyło w niej przynajmniej raz, 58 proc. bierze w niej udział co roku, a 28 proc. deklaruje, że sprzątało swoje otoczenie w ramach tej Akcji wiele razy. Jak pokazują wyniki, ogromna większość badanych szkół zetknęła się aktywnie z Akcją prowadzoną przez Fundację Nasza Ziemia. Niemal 60 proc. szkół rokrocznie powraca do Akcji i co roku sprząta świat wraz z Fundacją. W Akcji Sprzątanie Świata chodzi o to, by nie śmiecić w naturze. Kto więc raz wziął w niej udział, będzie wiedział jak bardzo szkodzi Matce Ziemi każdy wyrzucony bezmyślnie śmieć. To doskonała praktyczna lekcja nieśmiecenia.
Czego potrzebują nauczyciele?
92.9 proc. ankietowanych deklaruje, że prowadzi działania kształtujące prawidłowe postawy uczniów wobec środowiska przyrodniczego, zaś 96 proc. respondentów zgadza się z opinią, że edukacja ekologiczna powinna być prowadzona na wszystkich etapach edukacyjnych, poczynając od edukacji wczesnoszkolnej. Jednak, by przygotować kolejne pokolenia do prawidłowego funkcjonowania w środowisku przyrodniczym, nauczyciele różnych przedmiotów (bo edukacja proekologiczna rozłożona jest na wiele z nich) potrzebują wsparcia oraz dostępu do dobrych, opartych na najnowszych badaniach i wiedzy, materiałów dydaktycznych i pomocy naukowych, które jednocześnie będą dostosowane do poziomu i zainteresowań uczniów. 79 proc. ankietowanych uważa, iż materiałom teoretycznym powinny towarzyszyć odpowiednie pomoce dydaktyczne.
Okazuje się, iż połowa badanych (52proc.) deklaruje, że w ostatnich dwóch latach w pracy z uczniami korzystała z bezpłatnych materiałów edukacyjnych z zakresu edukacji ekologicznej, a niezwykle cenne okazały się dla nich gry edukacyjne dostosowane do poziomu wiekowego uczniów (65,5 proc.); gotowe ćwiczenia w formie kart pracy do wykorzystania na zajęciach przedmiotowych, dostosowane do obowiązującej podstawy programowej (63 proc.), czy filmy i animacje (59 proc.). Grupa respondentów, która nie korzystała w swojej pracy z materiałów edukacyjnych, jako główny powód wskazała fakt, iż ich nie otrzymała. To dla Fundacji Nasza Ziemia wyraźny sygnał, aby skuteczniej docierać z ekologicznymi materiałami edukacyjnymi do tego środowiska.
Jak uczymy dzieci segregowania odpadów?
Z badania wynika, że niezbyt konsekwentnie. Część szkół (przeszło co dziesiąta wśród badanych), mimo, że uczy o potrzebie segregowania odpadów, nie prowadzi selektywnej zbiórki śmieci w swojej placówce. A to oznacza, że uczniowie widzą inny wzorzec w praktyce niż w teorii. Wśród 109 placówek z tej grupy aż 71,5 proc. wskazuje, że dzieje się tak dlatego, że brakuje im odpowiednich pojemników. Z kolei prawie 38 proc. jako barierę wskazuje to, że to nie oni jako placówka oświatowa decydują o sposobie segregacji i odbioru odpadów oraz o umowach, lecz gmina, w której działa szkoła. Wprawdzie dotyczy to 41 na 936 przebadanych placówek, ale zasygnalizowany został być może jakiś problem systemowy. Z punktu widzenia Fundacji Nasza Ziemia oba wskazane przez respondentów powody warte są głębszego zdiagnozowania oraz poszukania rozwiązań.
Skąd nauczyciele pozyskują materiały z zakresu edukacji ekologicznej?
Z badania wynika, iż istnieje wiele możliwości otrzymania wartościowych i przydatnych materiałów wspomagających edukację ekologiczną w szkołach. Respondenci w przeważającym odsetku wymienili ekologiczne organizacje pozarządowe – fundacje i stowarzyszenia (54,7 proc.) zaś na drugim miejscu pojawiły się media zajmujące się tą tematyką (22,7 proc.). Zaskakujący a zarazem wart dalszej analizy okazał się niewielki odsetek badanych, którzy jako źródło wskazali uczelnie wyższe (jedynie 1,2 proc.). Nawet komercyjne firmy były częściej wymienianym przez respondentów źródłem uzyskiwania ekologicznych pomocy dydaktycznych (4,5 proc.).
Fundacja Nasza Ziemia od 27 lat współpracuje z mediami z wielką satysfakcją i pozytywnym efektem. Chętnie więc poddalibyśmy wspólnie z zainteresowanymi mediami ten obszar pilotażu głębszej analizie. W tym kontekście interesujące może się okazać zbadanie i opisanie źródeł, z jakich korzystają dziennikarze przy tworzeniu ekologicznych materiałów, a także udział materiałów przez nich przygotowanych, w ogólnej puli treści poruszających te tematy (w tym w mediach społecznościowych).
Badanie prowadzono w ramach I edycji projektu „Lekcja Nieśmiecenia”, realizowanego przez Fundację Nasza Ziemia we współpracy z firmą Henkel Polska. Celem projektu jest wspieranie szkół w procesie edukacji ekologicznej związanej z segregacją odpadów. W pierwszej edycji projektu 20 szkół podstawowych mogło wygrać w konkursie edukacyjną stację do segregacji odpadów. Rozdanie nagród odbędzie się już w nowym roku szkolnym 2021/2022.
Źródło: Fundacja Nasza Ziemia
