Obecne zmiany klimatyczne obserwowane w Polsce, mogą w istotny sposób wpływać na aklimatyzację i wzrost roślin, których uprawy charakterystyczne były do tej pory w rejonach Europy o cieplejszym klimacie. Taką rośliną jest przede wszystkim winorośl – podkreśla dr hab. inż. Dawid Olewnicki z SGGW.
Należy tu jednak podkreślić, że uprawy winorośli na ziemiach polskich nie są czymś nowym. Patrząc nieco w historię, możemy odnaleźć wiele źródeł, które wskazują, że w średniowieczu, uprawy winorośli sięgały aż do rejonów Płocka. Niestety przez kolejne stulecia w wyniku wojen, rozbiorów, ale również zmian klimatycznych w postaci tzw. „małej epoki lodowej”, rola tej rośliny została zmarginalizowana.
Co zakłada projekt?
Produkcja winogron dzieli się na dwa typy, tj. produkcję winogron przerobowych i deserowych. Przerobowe służą głównie do wyrobu win, soków i innych przetworów, natomiast deserowe spotykane w sklepach, wykorzystywane są najczęściej do konsumpcji bezpośredniej. To właśnie winogrona deserowe są przedmiotem badań prowadzonych w kolekcji doświadczalnej winorośli na SGGW. Równolegle do tych badań prowadzone są również pod moją opieką, badania dotyczące możliwości rozwoju produkcji winiarskiej w Polsce centralnej.
Może się wydawać, że winogrona takie, jakie znamy ze sklepowych półek, to owoce, które trudno wyprodukować w naszym kraju, a jeśli już to musimy zapewnić im osłony takie, jak szklarnie lub tunele. Praktyka ostatnich lat oraz omawiane zmiany klimatyczne objawiające się łagodnymi zimami, wydłużaniem tzw. termicznego lata oraz wzrastającą Sumą Aktywnych Temperatur (SAT – jest to wskaźnik bardzo istotny w ocenie możliwość uprawy winorośli na danym obszarze), powodują, że produkcja winogron deserowych, odmian wielkoowocowych jest u nas jak najbardziej możliwa, co zresztą udowadnia nam kolekcja doświadczalna winorośli w SGGW.
Kolekcja została założona przeze mnie w 2019 roku, a w tym roku mamy już pierwsze duże owocowanie. Obecnie w kolekcji znajduje się 20 odmian, w tym 10 aktualnie owocujących. W najbliższych latach planowane jest dosadzenie kolejnych. Co ciekawe, chociaż rośnie zainteresowanie uprawą winorośli, to nadal nie jest ona bardzo powszechnym gatunkiem w naszym kraju. Biorąc jednak pod uwagę dostępność materiału szkółkarskiego, to na rynku oferowane jest aż kilkaset odmian, różniących się kolorem uzyskiwanych jagód (również z podziałem na pestkowe i bezpestkowe), terminem dojrzewania czy też wytrzymałością na mróz oraz odpornością na choroby. Dlatego też w kolekcji doświadczalnej znajdują się odmiany, które zostały wstępnie wybrane pod kątem przydatności do uprawy w gruncie, czyli charakteryzujące się chociażby wysoką mrozoodpornością, wczesnym terminem dojrzewania i wieloma innymi parametrami, które mogą stanowić o przydatności tych odmian nie tylko w uprawach amatorskich, ale i potencjalnie towarowych. Owoce uprawianych odmian będą poddawane sensorycznym badaniom konsumenckim, w celu określenia, które z nich cieszyć się będą największym zainteresowaniem konsumentów, i które potencjalnie mogą być wprowadzone do upraw towarowych przez polskich producentów, a następnie będą mogły znaleźć się w handlu na polskim rynku.
Uprawa winorośli nie jest trudna w naszych warunkach klimatycznych. Wystarczy tylko poświecić tej roślinie nieco uwagi, a odwdzięczy się wspaniałymi owocami. Do najważniejszych zabiegów należy okrywanie (kopcowanie) roślin przed zimą, ochrona przed kwietniowymi i majowymi przymrozkami oraz regularnie cięcie, które poza nadaniem formy roślinie, ułatwia walkę z chorobami, gdyż na dobrze uformowanym i przewietrzonym krzewie nie zatrzymuje się wilgoć, w skutek czego nie rozwijają się tak szybko choroby. W zależności od warunków meteorologicznych w danym roku zastosowanie tzw. profilaktycznych i podstawowych zabiegów ochronnych w zupełności może ochronić roślinę przed chorobami w całym sezonie. Warto również pomyśleć o przykryciu krzewów siatką w ostatnich tygodniach dojrzewania owoców w celu ochrony przed ptakami i innymi szkodnikami takimi jak np. osy.
Dr hab. inż. Dawid Olewnicki
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Instytut Nauk Ogrodniczych
Katedra Sadownictwa i Ekonomiki Ogrodnictwa
