Brak wykwalifikowanej kadry to od blisko trzech dekad problem, z którym zmaga się nie tylko Polska, ale większość krajów Unii Europejskiej. Ponad 70 proc. przedsiębiorców sygnalizuje trudności ze znalezieniem specjalistów. Co trzecia osoba pracująca w Europie nie ma podstawowych umiejętności cyfrowych. Dzisiaj na potrzebę inwestowania w profesjonalistów zwraca uwagę cała gospodarka. Jakie możliwości daje kształcenie techniczne najlepiej było widać podczas EuroSkills 2023 w Gdańsku – mistrzostw, na których o miano najlepszego w każdej z 42 branż walczyło blisko 600 młodych fachowców ze starego kontynentu.
Potrzebę rozwoju zawodów branżowych widzą zarówno firmy, jak i poszczególne kraje. Dzięki rozpoczętej w Polsce w 2019 roku reformie edukacji, już blisko 60 proc. absolwentów podstawówek kontynuuje naukę w szkołach branżowych lub technicznych. Ponadto, Komisja Europejska ogłosiła 2023 rok Europejskim Rokiem Umiejętności, promując idee uczenia się przez całe życie. Głównym celem tej inicjatywy jest podniesienie i zmiana kwalifikacji pracowników w UE oraz ograniczenie niedoboru fachowców w Europie.
Braki kadrowe są jednym z większych ograniczeń gospodarki europejskiej, a zmiany demograficzne stanowią wyzwanie dla całego społeczeństwa. Jak wskazują dane GUS-u, wśród zawodów, w których najbardziej brakuje pracowników od lat dominują te, wymagające praktycznych umiejętności, nabywanych w szkołach zawodowych i technicznych. W Polsce zmagamy się m.in. z deficytem ponad 100 tysięcy budowlańców. Pilnie potrzebujemy także dekarzy, elektryków, mechaników samochodowych czy kucharzy.
Przedsiębiorcy wspierają rozwój edukacji branżowej
Niedobór specjalistów na rynku pracy nie dotyczy tylko Polski. Jak podkreśla Timo Kurz, leader GIVE Program & WorldSkills, LIXIL EMENA to zagadnienie o charakterze globalnym, a firma GROHE stara się wspierać kształcenie specjalistów na całym świecie. – Współpracujemy od dawna ze szkołami branżowymi i szkołami hydraulików, co jest częścią naszego programu GIVE. Mamy więc tutaj idealne połączenie, gdy swoją wiedzą i produktami wspieramy szkoły zawodowe i techniczne. W ten sposób przeciwdziałamy niedoborowi wykwalifikowanych pracowników, który dzisiaj stanowi globalny problem.
Dla międzynarodowych firm, takich jak GROHE ważne też jest przełamywanie uprzedzeń i fakt, że np. w stereotypowo określanych ,,męskich zawodach” pojawia się coraz więcej kobiet. – Jesteśmy bardzo szczęśliwi, że spośród 15 uczestników konkurencji Instalacje sanitarne i grzewcze w konkursie EuroSkills w Gdańsku, są dwie zawodniczki. To też ważny przekaz, który możemy opowiadać i pokazywać naszym partnerom i klientom – mówi Kurz.
Przedstawiciele firm podkreślają rolę współpracy biznesu i edukacji w zapewnieniu młodym ludziom, aspirującym do zawodów branżowych, dostępu do nowoczesnych technologii w czasie nauki.
– Przeżywamy aktualnie rewolucję związaną ze zmianą źródeł energii. Jesteśmy na etapie rozwoju na przykład samochodów elektrycznych. Oferta firm zmienia się wraz z postępem technologicznym, dlatego już na etapie edukacji należy przygotowywać młodych ludzi na spotkanie zawodowe w różnych branżach –od technicznych po budowlane – podkreśla Artur Kordowski, Market Manager, Würth Polska, jednego z partnerów odbywających się w Gdańsku EuroSkills.
Europa potrzebuje specjalistów
– W przeszłości szkolnictwo branżowe nie było bardzo faworyzowane przez nasze władze czy program edukacyjny. Teraz to się zmienia. Zaczynamy odczuwać drastyczny brak fachowców z różnych dziedzin. Dlatego takie wydarzenia jak EuroSkills pomagają zwrócić uwagę rządzących, uczelni a także samych adeptów czy potencjalnych studentów na to, że porządny fach w ręku nie musi oznaczać ciężkiej pracy. Młodzi specjaliści świetnie odnajdują się w wykorzystaniu w pracy najnowszych technologii, które bardzo ją ułatwiają – zaznacza Kordowski.
Przedstawiciele firm podkreślają, że to bardzo dobrze, że zawody techniczne, rzemieślnicy, są popularyzowani podczas wydarzeń takich jak EuroSkills.
– Cały czas się mówi o nauce w liceach, a popularyzowane powinny być właśnie szkoły branżowe, ponieważ dają fach w ręku i dobrą przyszłość. Cały czas widać jak duże jest zapotrzebowanie na fachowców. Zgodzi się ze mną każdy, kto robił ostatnio remont lub szukał wykwalifikowanego elektryka lub hydraulika – dodała Barbara Szymańska, Specjalistka ds. komunikacji wewnętrznej i PR Würth Polska.
Połączenie edukacji z biznesem
– Obserwujemy brak profesjonalistów na rynku. Jest też problem z sukcesją w firmach budowlanych, których właściciele są coraz starsi. Potrzebni są młodzi ludzie, którzy wejdą na rynek pracy i będą profesjonalnie wykonywać prace budowlane czy wykończenia wnętrz. Trzeba docierać do młodzieży, do uczniów szkół zawodowych i pokazywać im rozwiązania, dzięki którym będą potrafili profesjonalnie pracować, co da im łatwiejszy start w dorosłe życie i własny biznes. Pomagają w tym wydarzenia takie jak EuroSkills – mówi Monika Mychlewicz, kierownik ds. komunikacji i trade marketingu w Caparol Polska.
Mychlewicz podkreśla także rolę biznesu w zapewnianiu szkołom dostępu do najlepszych praktyk rynkowych i know-how. – Jesteśmy w stałym kontakcie ze szkołami budowlanymi. Widzimy, że teraz największe oblężenie przeżywają szkoły o profilu prace wykończeniowe. Z perspektywy kilkudziesięciu lat działania oceniamy, że to producenci niosą kaganek oświaty i dostarczają materiały do ćwiczeń praktycznych czy na szkolenia merytoryczne. Tą wiedzę wnosimy już na poziomie edukacji młodych ludzi, więc to jest ogromne pole do zagospodarowania, dodania młodzieży możliwości pracy materiałami, z którymi zetkną się potem na realnym rynku pracy.
Przyszłość nowoczesnej gospodarki to również tradycyjne zawody
Umiejętności to przyszłość, ale także teraźniejszość, bo już dziś należy pracować nad tym, jak kształcenie branżowe przyczyni się do zapewnienia specjalistów, którzy będą gotowi, by budować i rozwijać innowacyjną gospodarkę. Między innymi na ten temat rozmawiali uczestnicy VI Międzynarodowego Kongresu Edukacji i Szkolnictwa Zawodowego, który był wydarzeniem towarzyszącym mistrzostwom EuroSkills.
– Umiejętności zawodowe i techniczne budują naszą indywidualną siłę i osobiste talenty. – Stanowią podstawę współczesnego życia i są siłą napędową gospodarek. Dlatego jako Europa potrzebujemy nowej mapy, by umożliwić młodym ludziom obecność na rynku pracy. Jestem przekonana, że połączone wysiłki różnych organizacji w kontekście szkolenia zawodowego przyniosą korzyści nam wszystkim, zbudujemy tak nasze wspólne zasoby na przyszłość – powiedziała Teija Ripattila, prezes zarządu WorldSkills Europe podczas sesji otwierającej wydarzenie w którym udział wzięło kilkuset naukowców, ekspertów edukacyjnych, a także rektorów i przedstawicieli najważniejszych polskich uczelni wyższych. Organizatorem Kongresu była Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji we współpracy z WorldSkills Europe i Komisją ds. Zatrudnienia i Praw Socjalnych Komisji Europejskiej.
Święto młodych zawodowców
EuroSkills Gdańsk 2023, pod hasłem #UnitedBySkills, był wyjątkowym wydarzeniem dla Polski, łączącym sektor przemysłowy, społeczny i edukacyjny w ciągu trzech dni pełnych akcji zmagań w 42 różnych umiejętnościach i zawodach.
Wśród tysięcy widzów, którzy zgromadzili się 9 września na Ceremonii Zamknięcia w Polsat Plus Arena Gdańsk, byli Teija Ripattila, Przewodnicząca Zarządu WorldSkills Europe oraz prof. Paweł Poszytek, Oficjalny Delegat WorldSkills Polska i Dyrektor Generalny Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji.
–Dziś jest szczególny dzień. To moment, gdy nagradzany niesamowitą europejską młodzież. jestem dumny, wzruszony i szczęśliwy, że to nam przypadł zaszczyt – ale też olbrzymie wyzwanie – zorganizowania EuroSkills Gdańsk 2023 w piętnaście miesięcy. Jestem przekonany, że zadanie wykonaliśmy dobrze i że wszyscy goście doświadczyli polskiej gościnności. Gratuluję wszystkim zawodnikom bez wyjątku. Jesteście przyszłością, jesteście kwiatem młodego pokolenia – powiedział na zakończenie Prof. Paweł Poszytek, Oficjalny delegat WorldSkills Poland I Dyrektor Generalny Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji.
Polska zakończyła ósmą edycję igrzysk branżowych z aż 7 medelami. Trzy złote przypadły: Rafałowi Rygalikowi, specjaliście w dziedzinie Frezowanie CNC, Janowi Firlejowi, który bronił biało-czerwonych barw w kategorii Elektronika, a także Piotrowi Wyrzykowi i Hubertowi Krasuskiemu, młodym fachowcom w obszarze Integracji robotów przemysłowych.
