W dniu 3 czerwca br. zostanie odsłonięty przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego Memoriał Wolnego Słowa – symbol polskich przemian demokratycznych. Uroczystość odsłonięcia zainauguruje obchody 25. rocznicy zwycięskich wyborów w 1989 r.
Memoriał Wolnego Słowa upamiętni podziemny ruch wydawniczy lat 1976-1989, który walnie przyczynił się do upadku komunizmu. Dzięki pracy tysięcy twórców, wydawców, redaktorów, drukarzy, kolporterów i współpracowników w tzw. „drugim obiegu” wydano ponad 7 tys. książek i broszur, 3 tys. tytułów czasopism, a także ok. setki kaset audio i wideo. Podziemne gazety rozpowszechniano w nakładach sięgających 100 tys. egzemplarzy, a książki – 20 tys. Z publikacjami „drugiego obiegu” przynajmniej raz w życiu zetknął się co czwarty mieszkaniec Polski. Ze względu na skalę działania podziemny ruch wydawniczy w Polsce w latach 1976-1989 nie miał precedensu w historii świata!
– Trudno o lepszy symbol polskich przemian demokratycznych podkreślający determinację, pokojowy charakter, a jednocześnie skuteczność polskich przemian demokratycznych, których zwieńczeniem były zwycięskie wybory 4 czerwca 1989 r. Ten polski impuls i przykład miał kluczowe znaczenie nie tylko dla upadku totalitaryzmu w Europie Środkowej i Wschodniej, lecz również dla nadania tej epokowej zmianie pokojowego charakteru. Połączenie determinacji w walce o wolność z dążeniem do stosowania metod pokojowych, ma wartość uniwersalną, aktualną również dzisiaj – mówi Stefan Kawalec, członek Komitetu Honorowego Budowy Memoriału Wolnego Słowa.
Pomysł na upamiętnienie „drugiego obiegu”
Pomysłodawcy upamiętnienia „drugiego obiegu” – niezależnego od opresyjnego państwa komunistycznego obiegu wolnego słowa – wywodzą się z grup, które osobiście przeżywały historię i ją kształtowały – były związane z podziemnym ruchem wydawniczym.
– Celem tej inicjatywy jest łączenie społeczeństwa. Darczyńcy i partnerzy tego projektu – ponad 100 osób prywatnych, kilkadziesiąt instytucji, pomimo dzielących ich różnic postanowili wspólnie stworzyć dzieło, jakim jest Memoriał – mówi Waldemar Maj, organizator Memoriału Wolnego Słowa.
Faktycznym inicjatorem budowy Memoriału jest Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski, który objął patronat nad tym projektem. – Prezydent uczestniczy w projekcie od samego początku i to on jest jego pomysłodawcą. Z udziałem Prezydenta został ogłoszony i rozstrzygnięty konkurs na projekt Memoriału. Rok temu, 4 czerwca 2013 r., Prezydent odsłonił także Skwer Wolnego Słowa na ul. Mysiej w Warszawie, gdzie zapowiedział odsłonięcie Memoriału Wolnego Słowa w 25 rocznicę zwycięskich wyborów – mówi Waldemar Maj.
Budujemy Memoriał
Wykonawca projektu Memoriału został wyłoniony w drodze konkursu otwartego zorganizowanego przez Komitet Budowy Memoriału, przy współpracy z Miastem Stołecznym Warszawa. Zwycięzcami konkursu zostali młodzi architekci Katarzyna Brońska, Mikołaj Iwańczuk i Michał Kempiński.
Bieżące prace prowadzone są przez Komitet Budowy Memoriału Wolnego Słowa. Nad całością prac pieczę sprawuje Komitet Honorowy Budowy Memoriału Wolnego Słowa, któremu przewodniczy Jan Lityński, Doradca Prezydenta RP i w skład którego wchodzą m. in. Hanna Gronkiewicz-Waltz oraz Zbigniew Bujak.
– Układ i forma zwycięskiego projektu Memoriału jest wyraźnym i jednoznacznym gestem w przestrzeni ulicy Mysiej. Czarny pas będzie symbolizować interwencję cenzora, a jego przerwanie – zwycięstwo Wolnego Słowa. Za pomocą Memoriału opowiadana jest historia sprzeciwu wobec cenzury, istotnego elementu polskiej walki o wolność lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych – mówi Michał Kempiński, autor zwycięskiego projektu Memoriału.
Memoriał powstanie na Skwerze Wolnego Słowa (ul. Mysiej) w Warszawie, przed dawną siedzibą Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, komunistycznego urzędu cenzury. Odsłonięcie Memoriału nastąpi 3 czerwca o godzinie 9:30 przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Relacja z uroczystości odsłonięcia będzie dostępna m. in. na stronie internetowej Memoriału oraz będzie można ją obejrzeć na tabletach i smartfonach w pobliżu Memoriału na Skwerze Wolnego Słowa
