Polska prezydencja w Radzie UE rozpoczynająca się 1 stycznia 2025 r., powinna skupić się na kompleksowym i sprawiedliwym rozwiązaniu problemu ubóstwa energetycznego.
Jak napisał w opublikowanym memorandum Związek Przedsiębiorców i Pracodawców, kluczowe działania powinny obejmować wdrożenie zrównoważonych polityk, które oferują natychmiastową pomoc poprzez wsparcie cenowe i dochodowe, obniżając koszty energii dla konsumentów, przy jednoczesnym zmniejszeniu jej zużycia.
Długoterminowe działania pozwolą na transformację zrównoważoną i sprawiedliwą
Oprócz krótkoterminowych środków, prezydencja powinna priorytetowo traktować strukturalne rozwiązania, które adresują przyczyny ubóstwa energetycznego, takie jak inwestycje w poprawę efektywności energetycznej i promowanie odnawialnych źródeł energii. Te działania w długim terminie pozwolą na przeprowadzenie transformacji w sposób zrównoważony i sprawiedliwy.
Poniżej wybrane propozycje ZPP:
- Polska prezydencja w Radzie UE w I półroczu 2025 r. zbiegnie się z przyjęciem kluczowych regulacji, strategii i decyzji dla europejskiej polityki energetycznej klimatycznej: m.in. sformowaniem nowej Komisji Europejskiej, wdrożeniem celu na 2040 r., przyjęciem strategii przemysłowej. Priorytetem polskiego powinna być sprawiedliwa transformacja energetyczna przy jednoczesnym zapewnieniu konkurencyjności unijnej gospodarki.
- W kontekście inwazji Rosji na Ukrainę, polski rząd powinien dążyć do zmniejszenia zależności unijnego rynku energetycznego od zewnętrznych dostawców, poprzez promowanie dywersyfikacji tras dostaw i rozwój infrastruktury przesyłowej. Transformacja energetyczna stanowi podstawę polityki unijnej. Wszelkie działania związane ze zmianami miksu energetycznego Unii powinny uwzględniać zróżnicowane możliwości i potrzeby państw członkowskich. W tym celu należy promować wsparcie finansowe we wdrażaniu nowych technologii, co w efekcie przyczyni się do stworzenia spójnej i efektywnej polityki energetycznej UE. Adekwatne finansowanie transformacji powinno być zapewnione w unijnych Wieloletnich Ramach Finansowych oraz instrumentach takich jak Fundusz Modernizacyjny.
- Istotne jest usprawnienie procesów administracyjnych i wydawania pozwoleń, wspieranie nowoczesnych projektów infrastrukturalnych oraz magazynowania energii. Jednocześnie w okresie polskiej prezydencji należy przedstawić w racjonalny kosztowo sposób możliwości kontynuacji wykorzystania węgla jako źródła uzupełniającego oraz gazu ziemnego, który jako paliwa przejściowe będzie pełnił funkcję stabilizującą pracę systemu i zapewniającego bezpieczeństwo energetyczne.
- Ważne, aby polityka Zielonego Ładu była realizowana w sposób sprawiedliwy z uwzględnieniem regionów historycznie silnie uzależnionych od paliw kopalnych. Wymagają one szczególnych działań na rzecz rozwoju technologicznego oraz edukacji w celu zapewnienia miejsc pracy oraz łagodzenia skutków ekonomicznych związanych z transformacją energetyczną. Na obszarach historycznie uzależnionych od paliw kopalnych należy wprowadzić zasady stopniowego odchodzenia od węgla jako podstawowego źródła energii, pozostawiając to paliwo jako źródło rezerwowe.
- W ramach polityki efektywności energetycznej polski rząd powinien skoncentrować się na intensyfikacji działań UE, mających na celu wprowadzenie mechanizmów wsparcia finansowego dla małych i średnich przedsiębiorstw. Mechanizmy takie, jak ulgi podatkowe, granty czy niskooprocentowane pożyczki, powinny ułatwiać modernizację budynków, przemysłu i transport, jak również wspierać rozwój lokalnej energetyki rozproszonej.
- Polska prezydencja powinna skoncentrować się na wdrażaniu zrównoważonych polityk, które łączą natychmiastowe wsparcie finansowe dla gospodarstw domowych z długoterminowymi rozwiązaniami mającymi na celu redukcję ubóstwa energetycznego. Kluczowym elementem tych działań powinno być priorytetowe inwestowanie w poprawę efektywności energetycznej budynków, w tym rozpowszechnienie certyfikatu EPC oraz rozwój odnawialnych źródeł energii. Równocześnie należy zwiększyć dostępność zielonych pożyczek i hipotek, które będą wspierać inwestycje w energooszczędne renowacje oraz zakup ekologicznych technologii, takich jak panele fotowoltaiczne i niskoemisyjne pojazdy.
- Polska prezydencja powinna kontynuować dialog w dziedzinie zapobiegania wysokim cenom energii w UE. Będzie to konieczne również ze względów technicznych w zakresie bilansowania pracy źródeł odnawialnych w poszczególnych krajach. Oznacza to możliwości przesyłu zielonej energii w te rejony w których warunki pogodowe w danym momencie nie pozwalają na pracę miejscowych odnawialnych źródeł energii.
- Ciepłownictwo systemowe, jako istotny element systemu energetycznego jak i bezpieczeństwa energetycznego państw UE, również wymaga przeprowadzenia transformacji. Polska prezydencja w Radzie jest odpowiednim momentem aby zwrócić unijną uwagę na ten sektor i zaproponować kompleksowe podejście do dekarbonizacji ciepłownictwa, które będzie uwzględniać potrzeby dużych, scentralizowanych systemów ciepłowniczych jakie występują w Europie Środkowowschodniej.
