Czy Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST) przetrwa w obecnej formie? Eksperci Polskiej Zielonej Sieci podkreślają, że jego utrzymanie jest w interesie Polski. Pojawiają się bowiem głosy, że środki mogą zostać włączone do szerszego, niededykowanego funduszu unijnego, co – zdaniem specjalistów – oznaczałoby stratę dla naszego kraju.
FST – fundament sprawiedliwej transformacji w Polsce
Podczas konferencji „Półmetek Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji – czego się nauczyliśmy, dokąd zmierzamy? Głosy z polskich regionów węglowych” eksperci Polskiej Zielonej Sieci zaprezentowali raport „Głosy z regionów objętych Funduszem na rzecz Sprawiedliwej Transformacji”. Jak podkreśliła Alina Pogoda, ekspertka ds. sprawiedliwej transformacji, FST znacząco wpływa na zmiany w regionach. „Fundusz realnie zmienia podejście do transformacji. Regiony uczą się od siebie, wzrasta zaangażowanie zarówno beneficjentów, jak i osób wdrażających projekty” – stwierdziła.
Raport, opracowany wspólnie z Instytutem Reform, analizuje wpływ FST na regiony węglowe i przedstawia rekomendacje dotyczące przyszłości funduszu. Kluczowe wnioski wskazują na pozytywne efekty jego funkcjonowania – wsparcie dla transformacji gospodarczej, zatrzymanie młodych ludzi w regionach zagrożonych wyludnieniem oraz budowanie społeczności zaangażowanej w proces zmian.
Największe wsparcie dla Polski
Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji został utworzony w 2021 roku jako element Planu Inwestycyjnego Europejskiego Zielonego Ładu. Jego celem jest łagodzenie społecznych, gospodarczych i środowiskowych skutków transformacji w kierunku neutralności klimatycznej. Budżet FST wynosi 19,8 mld euro, a Polska otrzymała największą alokację – 3,85 mld euro (ok. 20 proc. całkowitej puli). Środki trafiły do pięciu regionów: woj. śląskiego, zachodniej Małopolski, regionu wałbrzyskiego, wschodniej Wielkopolski oraz regionu bełchatowskiego.
Czy FST przetrwa w nowym budżecie UE?
Komisja Europejska prowadzi obecnie śródokresowy przegląd funduszy, w tym FST, co może skutkować zmianami w jego funkcjonowaniu. Eksperci ostrzegają, że planowane modyfikacje mogą doprowadzić do osłabienia wsparcia dla regionów węglowych. Joanna Furmaga, prezeska Polskiej Zielonej Sieci, podkreśla, że konieczne jest zachowanie FST w kolejnej perspektywie budżetowej: „Najważniejsze jest, aby fundusz nadal funkcjonował oraz by wyznaczono Pełnomocnika Rządu ds. Sprawiedliwej Transformacji, który zapewni skuteczne zarządzanie środkami”.
Z kolei Małgorzata Staś z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego zaznacza, że dzięki FST powstała społeczność wspierająca dywersyfikację gospodarki i transformację regionów. Natomiast Piotr Zygadło z Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej podkreśla, że system nie wymaga radykalnych zmian, a jedynie dostosowania i optymalizacji.
FST – więcej niż polityka klimatyczna
Eksperci zgodnie wskazują, że FST to nie tylko narzędzie polityki klimatycznej, ale także odpowiedź na wyzwania społeczne, demograficzne i ekonomiczne regionów górniczych. Jak podsumowała Alina Pogoda: „Środki z funduszu są kluczowe dla przyszłości polskich regionów węglowych. Ich utrzymanie w dedykowanej formie to gwarancja sprawiedliwej transformacji oraz lepszej przyszłości dla mieszkańców tych terenów”.
Czy Polska zdoła utrzymać FST w nowej perspektywie budżetowej? Eksperci apelują o mobilizację działań i skuteczną walkę o zachowanie tego kluczowego narzędzia transformacji.
Źródło i pełna informacja: PAP MediaRoom
