Pozycja socjoekonomiczna rodziców w Polsce w dużym stopniu wpływa na to, czy dzieci osiągną wyższe wykształcenie – wynika z najnowszego raportu OECD To Have and Have Not – How to Bridge the Gap in Opportunities – informuje Tygodnik Gospodarczy PIE.
Organizacja wskazuje, że dziedziczone cechy, takie jak wykształcenie i status społeczno-ekonomiczny rodziców, kształtują znacznie większą część nierówności w dochodach gospodarstw domowych w Polsce niż w większości krajów OECD.
Polska wśród krajów o najwyższych nierównościach szans
Według OECD średnio co najmniej 25 proc. nierówności dochodowych w państwach członkowskich można przypisać cechom niezależnym od jednostki – takim jak płeć, miejsce urodzenia czy status rodziców. W Polsce wskaźnik ten wynosi aż 36 proc., co stawia nasz kraj w grupie państw o najwyższym poziomie nierówności szans.
Podobne wartości obserwuje się w Chile, Hiszpanii, Luksemburgu i Belgii. Wyższy udział cech dziedziczonych występuje jedynie w Irlandii, Portugalii i Stanach Zjednoczonych. Dla porównania – w Islandii, Danii i Finlandii jedynie 15 proc. nierówności w dochodach wynika z czynników niezależnych od jednostki.
Wykształcenie rodziców kluczowym czynnikiem
OECD wskazuje, że w większości krajów największy wpływ na dochody dzieci ma poziom wykształcenia i zawód rodziców – odpowiadają one za ponad 60 proc. nierówności. W Polsce, podobnie jak na Węgrzech, Litwie i Słowacji, płeć i miejsce urodzenia mają marginalne znaczenie, a decydujące okazuje się wykształcenie rodziców.
Eksperci podkreślają, że aby zwiększyć mobilność społeczną, konieczne jest zerwanie zależności między statusem socjoekonomicznym rodziny a poziomem wykształcenia dzieci. Wsparciem mogłoby być szersze zapewnienie równego dostępu do szkolnictwa wyższego. W Polsce osoby z dyplomem studiów zarabiają średnio 54 proc. więcej niż absolwenci szkół średnich.
Ogromna luka w dostępie do wykształcenia wyższego
Raport OECD pokazuje, że Polska ma największą w całej organizacji lukę w zakresie przekazu międzypokoleniowego wykształcenia. Młodzi ludzie, których co najmniej jeden rodzic ma wyższe wykształcenie, mają ponad siedmiokrotnie większe szanse na ukończenie studiów niż ich rówieśnicy z rodzin, w których rodzice nie ukończyli szkoły średniej.
Z danych wynika, że tylko 11 proc. osób w wieku 25–34 lata, których oboje rodzice nie ukończyli szkoły średniej, zdobywa dyplom uczelni wyższej. W grupie, w której co najmniej jedno z rodziców ma wyższe wykształcenie, odsetek ten wynosi aż 79 proc..
Co więcej, sytuacja w Polsce nie uległa poprawie od 2012 roku – odsetek osób z rodzin o niższym wykształceniu spadł z 16 do 11 proc., a wynik dla dzieci rodziców z dyplomem studiów pozostał bez zmian (79 proc.). Dla porównania, w Danii udział młodych dorosłych, których rodzice nie ukończyli szkoły średniej, a którzy sami ukończyli studia, wzrósł w tym czasie z 28 do 49 proc. Wyraźny postęp odnotowano także w Wielkiej Brytanii i Belgii.
Wczesna edukacja jako narzędzie wyrównywania szans
OECD podkreśla, że jednym z najskuteczniejszych sposobów zmniejszania nierówności jest inwestycja w edukację przedszkolną i wczesną opiekę nad dziećmi. Wysokiej jakości programy dla najmłodszych mają największy wpływ na dzieci z rodzin o niskim statusie społecznym, ograniczając różnice edukacyjne jeszcze przed rozpoczęciem kolejnych etapów nauki.
Źródło i cała informacja: Tygodnik Gospodarczy Polskiego Instytutu Ekonomicznego/Cezary Przybył
To też może Cię zainteresować
Jak zreformować edukację, by nadążała za rynkiem pracy? Debata Forum Pracownika i Pracodawcy
