W Rządowym Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP). Dokument, na który branża czekała od miesięcy, potwierdza obawy przedsiębiorców – państwo ma przejąć kluczową kontrolę nad gospodarką opakowaniową, a rynek może zostać zmonopolizowany.
Państwowa organizacja zamiast wolnego rynku
Projekt zakłada centralizację systemu ROP i powierzenie kluczowej roli Narodowemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. To on miałby podpisywać umowy z gminami, recyklerami, sortowniami czy przedsiębiorcami wprowadzającymi opakowania na rynek, a także decydować o wysokości przekazywanych środków.
– Opublikowany projekt realizuje koncepcję Ministerstwa Klimatu i Środowiska opartą na biurokratyczno-fiskalnym modelu ROP. Wynika z niego, że cała gospodarka odpadami opakowaniowymi zostanie praktycznie znacjonalizowana – od strony finansowej, organizacyjnej, inwestycyjnej i edukacyjnej. NFOŚiGW ma w praktyce stać się państwową organizacją ROP – podkreśla Andrzej Gantner, dyrektor generalny Polskiej Federacji Producentów Żywności.
Ekspert zwraca uwagę, że projekt przewiduje pewne mechanizmy znane z innych krajów, np. możliwość dofinansowania recyklerów, gdy surowiec ma ujemną wartość rynkową, czy uzależnienie wsparcia od poziomu selektywnej zbiórki. Jednak – jak dodaje – wprowadzający produkty na rynek nie będą mieli żadnego wpływu na efektywność środowiskową i ekonomiczną systemu.
Monopolizacja pod płaszczykiem reformy
Według przedstawicieli branży projekt ustawy:
- eliminuje konkurencję między organizacjami odzysku,
- zmniejsza motywację do zwiększania efektywności recyklingu,
- grozi biurokratyzacją procesu,
- niszczy funkcjonujące systemy odbioru i przetwarzania opakowań.
– Projekt, poza monopolizowaniem gospodarki opakowaniowej, niszczy już funkcjonujące systemy zbiórki i przetwarzania opakowań wielomateriałowych z branży gastronomicznej. Zapisy eliminują technologie wypracowane przez polskich recyklerów, które wspierały gospodarkę obiegu zamkniętego – zaznacza Konrad Nowakowski, prezes Polskiej Izby Odzysku i Recyklingu Opakowań.
Kolejny krok w legislacji
Publikacja projektu w RCL oznacza początek prac legislacyjnych. Dokument trafi teraz do konsultacji społecznych i opiniowania. Jednak zdaniem przedstawicieli sektora nawet poprawki nie zmienią zasadniczego kierunku reformy – państwo staje się centralnym zarządcą rynku opakowań, a system ROP w obecnym kształcie bardziej przypomina narzędzie fiskalne niż realne wsparcie recyklingu.
