Centrum Analiz Klimatyczno-Energetycznych Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (CAKE/KOBiZE) w Instytucie Ochrony Środowiska (IOŚ-PIB) opublikowało raport „VIIEW on EU ETS 2050: Linking EU ETS with other carbon pricing mechanisms”.
Analiza przedstawiona w dokumencie koncentruje się na możliwościach i efektach łączenia systemu EU ETS z innymi globalnymi systemami opartymi na mechanizmach „carbon pricing”, a także na roli mechanizmów kompensacyjnych w realizacji międzynarodowych celów klimatycznych.
Komisja Europejska – trzeba pilnie przejrzeć handel emisjami!
Unijny system handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) przechodzi obecnie głębokie zmiany, mające na celu przejście na gospodarkę neutralną klimatycznie. Architektura systemu będzie się zmieniała wraz z wprowadzeniem CBAM (ang. Carbon Border Adjustment Mechanism – unijny mechanizm dotyczący importu do Unii Europejskiej określonych towarów) i ETS2 dla sektorów budownictwa i transportu, a także spodziewanym wyczerpaniem się puli uprawnień EUA ok. 2040 r. Oczekuje się, że zerowa liczba uprawnień w EU ETS ok. 2040 r. (tzw. „end game”) wpłynie na płynność i stabilność rynku w latach 30-tych, potencjalnie powodując dużą zmienność cen w miarę dostosowywania się podaży i popytu.
W tym kontekście Komisja Europejska uznała pilną potrzebę ponownej oceny EU ETS (przegląd planowany jest na 2026 r.), w tym oceny włączenia pochłaniania CO2 do systemu. Zmiany w EU ETS mogą również obejmować ekspansję sektorową, emisyjną, geograficzną lub międzynarodową, jak np. rozszerzenie zakresu EU ETS na dodatkowe sektory (np. odpady komunalne) i państwa (Ukraina, Bałkany), połączenie EU ETS i ETS 2 lub połączenie EU ETS z systemami ETS działającymi w innych regionach i/lub wykorzystanie międzynarodowych jednostek offsetowych.
“EU ETS wymaga reformy”, czyli jak zapobiec wyprowadzkom firm z Europy
Wśród kluczowych wniosków z analizy znalazły się:
- Łączenie CBAM i ETS może pomóc złagodzić niekorzystne warunki konkurencji, z jakimi boryka się przemysł UE, i ograniczyć zjawisko przenoszenia się firm do regionów o niższych standardach klimatycznych (tzw. Carbon Leakage). Mechanizmy te mogą pomóc krajom w skuteczniejszym osiąganiu celów klimatycznych przy jednoczesnym minimalizowaniu niekorzystnych warunków konkurencji transgranicznej. CBAM może zachęcać partnerów handlowych UE do inwestowania w technologie niskoemisyjne. Producenci z krajów trzecich eksportujący do UE mogą zmniejszyć opłaty CBAM poprzez zmniejszenie intensywności emisji swojej produkcji.
- Powiązanie systemów ETS w różnych regionach może zwiększyć płynność rynku, prowadząc do bardziej konkurencyjnych cen za emisję CO2 oraz transferu technologii.
- Łączenie systemów ETS obniża ceny za emisję CO2 w regionach o wysokich cenach i powinno również obniżyć ceny w EU ETS o ok. 40-60 euro/t. UE prawdopodobnie zakupiłaby znaczną liczbę uprawnień z innych regionów, w szczególności z Chin.
- Szacuje się, że globalny wzrost dobrobytu wynikający z powiązania ETS-ów, mierzony wzrostem realnej konsumpcji gospodarstw domowych, wyniesie od ok. 25 mld euro w 2035 r. do 40 mld euro w 2050 r.
- Unijne PKB powinno konsekwentnie wzrastać w porównaniu z poziomem bazowym przez cały okres symulacji o ok. 0,2-0,3% (50 mld euro). Z kolei w większości państw spoza UE PKB spada w porównaniu z poziomem bazowym.
- Wpływ na produkcję wybranych sektorów jest znacznie silniejszy niż zagregowany wynik PKB, np. w UE produkcja metali żelaznych, transportu lotniczego i transportu wodnego wzrasta od 2% do prawie 4% w niektórych okresach. Zmiany w produkcji sektorowej wynikają głównie z dostosowań eksportu.
- Wykorzystanie jednostek offsetowych w EU ETS mogłoby obniżyć koszty emisji w szczególności w sektorach o ograniczonych możliwościach redukcji emisji. Dzięki wykorzystaniu offsetów w EU ETS wzrostowi konsumpcji w UE towarzyszy wzrost PKB o 0,15-0,20% (30-45 mld euro rocznie). Tymczasem w krajach Globalnego Południa PKB powinno spadać o ok. 0,05% (10 mld euro rocznie), głównie z powodu spadku eksportu. Obie strony (mechanizmu offsetowego) powinny doświadczyć niewielkiego wzrostu konsumpcji gospodarstw domowych, o nieco ponad 0,1% (między 10 a 20 mld euro rocznie) w UE w latach 2040-50 i ok. 0,05% w krajach Globalnego Południa (ok. 6-7 mld euro rocznie) w tym samym okresie.
- Europejski Centralny Bank Węglowy (ECCB) mógłby zarządzać podażą na rynku uprawnień do emisji CO2, stabilizując cały system. Poprzez scentralizowanie kontroli nad uprawnieniami, pochłanianiem CO2 i offsetami, ECCB mógłby ustabilizować rynek uprawnień do emisji, wspierać cele klimatyczne UE oraz wzmacniać globalne wysiłki na rzecz redukcji emisji. Instytucja ta mogłaby również nabywać jednostki offsetowe i wspierać integrację z globalnymi systemami handlu emisjami.
- EU ETS wymaga reformy. W miarę jak system EU ETS ewoluuje w kierunku realizacji bardziej ambitnych celów polityki klimatycznej, rynek staje w obliczu wyzwań, takich jak niestabilność cen i obawy o konkurencyjność przemysłu, ograniczona akceptacja społeczna czy rozszerzenie zakresu systemu ETS na nowe sektory (takie jak transport i budynki). Kwestie te mogą destabilizować rynek, utrudniać wysiłki na rzecz redukcji emisji i zwiększać ryzyko ucieczki emisji, gdy firmy przenoszą się do regionów o mniej rygorystycznych przepisach. Powiązanie systemów ETS, wykorzystanie offsetów i ustanowienie Europejskiego Centralnego Banku Węglowego (ECCB) mogłoby złagodzić te zagrożenia poprzez odpowiednie zarządzanie podażą na rynku uprawnień do emisji, tym samym zapewniając stabilizację, efektywność i trwałość systemu.
Więcej informacji: https://climatecake.ios.edu.pl/centrum-analiz-klimatyczno-energetycznych/kobize/
Jest to kolejna z serii analiz dotyczących różnych aspektów rozwoju rynku EU ETS.
