Miałem przyjemność poprowadzić debatę „Czy Kopernik był(a) kobietą, czyli jak wychowywać bez stereotypów płciowych”. Tytuł nawiązuje do „Seksmisji”, która pokazuje, że kobiety mogą same funkcjonować, a druga płeć jest im do niczego niepotrzebna. Ale przecież w finale filmu okazuje się, że światem rządzi jednak mężczyzna.
Tekst publikujemy dzięki uprzejmości redakcji Home&Market
W debacie uczestniczyli: Piotr Mosak, psycholog, płk Grzegorz Kaliciak, Prorektor Wojskowej Akademii Technicznej, autor książki „Bez taryfy ulgowej. Kobiety w wojsku” oraz Alicja Tatarczuk, ekspertka ds. ESG, Huawei Polska.
– Nie da się żyć bez stereotypów, bo tak działa ludzki mózg, który wszystko upraszcza, nie lubi się męczyć, więc organizuje sobie świat w ogólnej formie – mówił Piotr Mosak. – Stereotyp to jest wybieranie jakichś cech, nie do końca prawdziwych, ale takich, które można gdzieś potwierdzić, żeby mieć zdanie o danej grupie. Blondynki są jakieś, mężczyźni są jacyś, starsi ludzie są jacyś, Niemcy są jacyś, Polacy są jacyś. I potrzebuję do tego kilku cech, dzięki którym wiem, z jaką grupą społeczną mam do czynienia. Stereotyp jest uogólnianiem – tłumaczył ekspert. Zaznaczył, że wszyscy od dziecka jesteśmy wychowywani w stereotypach. Stereotypy lubią też kontrasty, np. „może i ładna, ale pewnie głupia”. W przekonaniu psychologa walką ze stereotypami byłoby zmuszanie siebie do myślenia, że każdy człowiek jest odrębną jednostką, że trzeba próbować się dowiedzieć, jaka jest ta konkretna osoba.
Alicja Tatarczuk zwróciła uwagę na stereotypy krzywdzące. – Moim ulubionym przykładem jest ten, że gdy mówię, że jestem feministką, to słyszę: „Nie wyglądasz jak feministka” – mówiła. Kiedy zaczyna się dopytywać, co rozmówca przez to rozumie, to dyskusja się kończy, „bo głupio się przyznać, co się miało na myśli”. W branży technologicznej krzywdzącym stereotypem jest przeświadczenie o nieprzydatności w niej kobiet. – Nas jest mało. Średnio w skali globalnej w branży IT kobiety stanowią 1/3 zatrudnionych – wyliczyła przedstawicielka Huawei. Powodem tego stanu rzeczy jest przekonanie, że kobiety nie mają talentu do nauk ścisłych. Dlatego bardzo ważne jest pokazywanie im dobrych wzorców, inspirowanie do zgłębiania nauk ścisłych.
Na pytanie, jak chronić dzieci przed stereotypami, Piotr Mosak odpowiedział, że aby rodzić poczucie sprawstwa, należy traktować każde dziecko indywidualnie, czyli mówić do dziecka po imieniu. Bo kiedy mówimy, że „dziewczynki to…”, „chłopcy to…”, to już wpędzamy w stereotypy.
Płk Grzegorz Kaliciak podkreślił, że w wojsku nie ma problemu z równością płac, bo każdy żołnierz zarabia tyle samo niezależnie od płci. Lecz też od każdego wymaga się tyle samo. Stwierdził, że w wojsku obowiązują regulaminy, więc nie obowiązuje zasada przepuszczania kobiet w mundurach w drzwiach, skoro są niższe stopniem.
Podczas debaty przytoczyłem cytat z książki „Bez taryfy ulgowej. Kobiety w wojsku” autorstwa płka Grzegorza Kaliciaka: „Nie ma wojska bez kobiet, ponieważ nie ma państwa bez kobiet i nie ma wojen, które by ich nie dotyczyły. Bez kobiet nie ma świata”. Sam pułkownik pod koniec spotkania gorąco zachęcał tegoroczne maturzystki i maturzystów do podjęcia studiów w Wojskowej Akademii Technicznej.
Damian Kuraś
dyrektor Instytutu ESG
