Kontakty dziecka z rówieśnikami odgrywają ważną rolę w jego rozwoju emocjonalnym, pomagają rozwiązywać problemy, a także uczyć funkcjonowania w społeczeństwie. Już w życiu wczesnoszkolnym dziecko poznaje pierwszych przyjaciół i buduje więzi z osobami spoza rodziny. Zdarza się jednak, że beztroskie zabawy i brak umiejętności oceny sytuacji powodują różnego rodzaju niepożądane sytuacje czy wypadki. To dlatego bardzo ważne jest tłumaczenie dzieciom, aby dbały o bezpieczeństwo – zarówno swoje, jak i kolegów. Jak pomóc najmłodszym budować bezpieczne relacje z innymi dziećmi?
1. Bądź wsparciem
W budowaniu relacji z rówieśnikami istotną rolę odgrywa osobowość. Nie każde dziecko jest śmiałe i łatwo nawiązuje kontakty. Z tego powodu ważnym zadaniem rodziców i nauczycieli w szkole jest budowanie u dzieci poczucia własnej wartości oraz pewności siebie. Skryte dziecko, zwłaszcza gdy jest porównywane z innymi, ma problemy w odnalezieniu się w grupie oraz gorzej mu idzie stawianie czoła problemom. Może to również prowadzić do zachowań agresywnych, np. poprzez rozładowanie nagromadzonego napięcia w domu. Opiekunowie powinni pomagać dzieciom w zjednywaniu sobie rówieśników oraz dbać o to, aby nie zostały one odizolowane przez grupę. Ważne są pozytywne wzmocnienia, okazywanie miłości i akceptacji oraz dawanie dziecku poczucia, że jest wartościowe i kochane.
2. Ucz tolerancji i empatii
Kształtowaniu pozytywnych relacji sprzyja uświadamianie dzieciom, że nie powinny oceniać innych po wyglądzie. Każdy człowiek jest unikalny i posiada swoje zalety. Należy uczyć dzieci postawy pełnej akceptacji wobec innych – bez względu na ich wygląd, pochodzenie czy chorobę. Dzieci powinny również umieć powstrzymać się przed wszelkimi komentarzami – nawet tymi w formie żartu. Takie zachowanie może nie tylko zranić drugą osobę, ale także doprowadzić u niej do pojawienia się zaburzeń emocjonalnych.
3. Podpowiadaj, jak radzić sobie w trudnych sytuacjach
Zarówno w szkole, jak i poza nią dzieci mogą spotkać się z aktami przemocy – fizycznymi (bicie, popychanie) i psychicznymi (obrażanie, wykluczenie z grupy). Każda przemoc jest niedopuszczalna, dlatego uczniowie powinni wiedzieć, że przejawy agresji należy zgłaszać osobie dorosłej – rodzicowi, opiekunowi lub nauczycielowi. Należy także przestrzegać dzieci przed agresywnym rozwiązywaniem konfliktów, proponując sposoby uwzględniające zachowanie szacunku do innych. Właściwe postawy warto pokazywać na codziennych przykładach, np. za pomocą odgrywanych scenek czy książeczek z przedstawionymi sytuacjami. Z myślą o właściwych relacjach należy też uczyć dziecko jasnego mówienia o swoich emocjach i potrzebach. Warto także rozmawiać o sytuacjach w szkole, sprawdzać, dlaczego dziecko nie chce spędzać czasu z niektórymi kolegami – być może jest to spowodowane głębszym problemem wymagającym zaangażowania opiekuna.
Dzieci mogą dzielić się różnymi drobnymi przedmiotami czy pożyczać je sobie nawzajem. Powinny jednak mieć świadomość, że w zamian nikt nie może żądać od nich pieniędzy i innych wartościowych rzeczy. Dobrze, aby rodzice mieli kontrolę nad tym, co dziecko zabiera do szkoły i uczyli je, że nie należy chwalić się drogimi rzeczami.
4. Pokazuj, jak pielęgnować przyjaźń
Warto opowiadać o tym, czym są relacje przyjacielskie i dlaczego przyjaźń jest taka ważna. Można to robić przez pryzmat własnych doświadczeń, a także za pomocą bajek i występujących w nich bohaterów. Podczas budowania więzi z innymi dziećmi warto angażować je we wspólne aktywności – spotkania czy zabawy. Dobrym pomysłem jest zachęcanie dziecka do robienia miłych uczynków dla swojego przyjaciela, np. samodzielnie stworzonego drobiazgu czy ramki ze wspólnym zdjęciem.
5. Rozmawiaj
Traktowanie dziecka jako partnera do rozmowy, dawanie mu możliwości wypowiedzenia się w każdym temacie, okazywanie zainteresowania i odpowiadanie na pytania stymuluje u dziecka ciekawość wobec otaczającego świata. Nawet jeśli pytania wydają się dorosłemu mało istotne – warto cierpliwie rozwiewać wszelkie wątpliwości dziecka. To fundamentalna pierwsza lekcja budowania umiejętności komunikacyjnych, która pozwoli tworzyć relacje zarówno teraz, jak i w przyszłości.
„Z psychologicznego punktu widzenia poczucie komfortu w szkole i dobre relacje z rówieśnikami stanowią fundament edukacji. Dbanie o atmosferę pełną wzajemnego szacunku (także dla odmiennych poglądów) i życzliwości w klasie służy budowaniu u uczniów zarówno bezpieczeństwa fizycznego, jak i psychicznego. Dzięki temu mogą oni pozwolić sobie na mówienie o swoich problemach czy trudnościach w sposób otwarty i pozbawiony lęku. Tylko wtedy mają możliwość przyznawać się do błędu bez narażania się na negatywne oceny innych. Jest to niezwykle ważne. Dlatego każdy przejaw takiego zachowania powinien być zauważony i doceniony przez nauczyciela. Rola wychowawcy jest tu kluczowa i powinna koncentrować się na dbaniu o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji wszystkich swoich podopiecznych. Jest to istotne z punktu widzenia zarówno rozwoju społecznego, jak i emocjonalnego dziecka. Dzięki temu szkoła będzie kojarzyć się z bezpiecznym miejscem, a tylko w takim środowisku u najmłodszych ma szansę rozwinąć się ciekawość poznawcza i chęć do nauki” – wyjaśnia Urszula Młodnicka, psycholog, autorka materiałów edukacyjnych i książek dla dzieci, ekspert współpracująca z programem edukacyjnym Akademia Bezpiecznego Puchatka.
Więcej: www.akademiapuchatka.pl
