O efektywności standardowych metod promocji badań profilaktycznych i sukcesie metod niestandardowych rozmawiamy z panią Krystyną Backiel – prezesem Fundacji Teraz Kobiety.
-Skąd pomysł na tak niecodzienną promocję badań profilaktycznych u kobiet?
Powodów dla których zdecydowałam się na niekonwencjonalny sposób promowania badań profilaktycznych było kilka. Wśród nich m.in. to, że:
a) Metody stosowane przez państwowe jednostki medyczne mające nakłonić Kobiety do badań profilaktycznych nie zmieniły się od ponad 30 lat! Są to metody nieskuteczne, na które dodatkowo Ministerstwo Zdrowia przeznacza znaczne środki. Wydane pieniądze na ten cel – nie mają odzwierciedlenia w ilości przeprowadzonych badań. Z ekonomicznego punktu widzenia są stratą finansową i nieefektywnym wykorzystaniem czasu i pracy zaangażowanych służb. W rzeczywistości z zaproszeń na bezpłatne badania cytologiczne w ramach Populacyjnego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy skorzystało w latach 2007-2011 niecałe 25% zaproszonych Kobiet. Podobnie wygląda skuteczność Populacyjnego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Piersi.
b) Coraz więcej młodych Kobiet w Polsce umiera z powodu chorób nowotworowych szyjki macicy. Około 2 300 kobiet umiera każdego roku z powodu tego nowotworu –tj. średnio 5 kobiet dziennie! Szczyt zachorowań na raka przedinwazyjnego to wiek 25-40 lat. W Polsce średni wiek Kobiet ze stanami przednowotworowymi wynosi 34 lata. Tak więc czasu na zbadanie, diagnozę i leczenie jest bardzo dużo. Tymczasem u ponad 60% Kobiet nowotwór ten wykrywa się dopiero w drugim i trzecim stadium zaawansowania kiedy szanse wyleczenia są już minimalne. Profilaktyczne badania cytologiczne należy zacząć nie później niż w 21. roku życia i prowadzić do 70 lat.
c) Każdego roku w Polsce na nowotwory piersi zachoruje 30 na 100 tys. kobiet. Umieralność na raka piersi rośnie w tempie 1,6% rocznie, a struktura zaawansowania klinicznego jest fatalna. Rak piersi po prostu wykrywany jest zbyt późno. Tylko w 20% przypadków chorobę rozpoznaje się we wczesnym stadium zaawansowania. Wtedy szanse na wyleczenie są bardzo duże. Najwięcej zachorowań obserwuje się u kobiet między 45 a 70 rokiem życia. Problem dotyczy jednak wszystkich kobiet po 20 roku życia. Prawdopodobieństwo wystąpienia raka rośnie z wiekiem.
d) Koszty leczenia najbardziej łagodnego przebiegu choroby nowotworowej sięgają od 80 tys. do 180 tys. zł – zależnie od rodzaju oraz ilości podawanych leków. Tymczasem koszt wykonania mammografii to wydatek rzędu 80 zł, a cytologii – to 30 zł.
e) Na nowotwór piersi zmarła moja asystentka na jednej z uczelni gdzie wykładałam przez wiele lat. Miała 32 lata i osierociła dwoje dzieci.
f) Coraz większy procent użytkowników dróg to kobiety, które jeżdżą już nie tylko małymi samochodami osobowymi ale dużymi SUV-ami lub pokaźnymi terenówkami
g) Każdy sposób nakłonienia Kobiet do badań, uświadamiania im konsekwencji nie wykonywania badań profilaktycznych jest dobry – aby był skuteczny i przyczyniał się do poprawy świadomości Kobiet w tym zakresie
h) Kobiety – kierowcy swoich pojazdów, zmuszone przepisami prawa, wykonują każdego roku badania techniczne aut. Dlaczego każdego roku np. w dacie swoich urodzin nie pomyślą o „badaniu technicznym” swojego zdrowia? Należy im uświadomić priorytety! Co jest ważniejsze – ich zdrowie i życie, czy samochód? Dla bezpieczeństwa swojego i innych użytkowników dróg muszą wykonywać badania techniczne pojazdu. A dla własnego zdrowia i życia powinny wykonywać co roku badania profilaktyczne – są przecież potrzebne swoim dzieciom, partnerom, rodzinie oraz społeczeństwu.
-Dlaczego rajd terenowy?
Rajd terenowy chyba najbardziej oddaje podobne emocje do tych jakie towarzyszą kobietom podczas walki z chorobą nowotworową. Muszą przełamać się i chcieć walczyć o zdrowie i życie (o zwycięstwo). Muszą mieć siłę wewnętrzną aby pokonać strach i lęk przed chorobą (przed nieznaną trasą Rajdu). Muszą walczyć do końca o zwycięstwo nad chorobą (o zwycięstwo na macie Rajdu poprzez dojechanie na metę). Muszą mieć świadomość, że czekają je trudne i ciężkie chwile choroby – tak jak w rajdzie odcinki specjalne. Muszą mieć świadomość jak ważnym elementem jest czas – w zdiagnozowaniu choroby i podjętym leczeniu – podobnie jak w rajdzie wpływa na ogólny wynik. I wreszcie muszą mieć świadomość, iż aby bezpiecznie pokonać trasę Rajdu – muszą mieć technicznie sprawny samochód – a więc aby bezpiecznie i zdrowo przeżyć swoje życie powinny przeprowadzać badania profilaktyczne.
-To już trzecia edycja Rajdu Polski Kobiet. Jakie były największe sukcesy przy jego organizacji i czy były jakieś porażki?
Nigdy wcześniej w swoim życiu nie organizowałam i nawet nie uczestniczyłam przy organizacji rajdów. Decyzja o organizacji rajdów dla Kobiet ale połączona dodatkowo z promowaniem zdrowia i wykonywania badań profilaktycznych była więc trudną decyzją. Połączenie tych dwóch aspektów jest bardzo trudnym zadaniem. Oczywiście nie obyło się bez problemów. Dotyczyły one głównie właściwego doboru partnerów do pracy w Fundacji oraz organizacji wszystkich inicjatyw podejmowanych przez Fundację Teraz Kobiety. Aktualnie mogę stwierdzić, iż dysponujemy już sprawdzonym i niezawodnym zespołem, na którym można polegać i który doskonale się uzupełnia.
Największym sukcesem jest fakt, iż każdego roku w rajdzie bierze udział coraz liczniejsza grupa Kobiet. Kobiety te mają wykonane badania profilaktyczne podczas Rajdu. Są najlepszym przykładem dla innych Kobiet – przekonując do wykonania badań profilaktycznych swoje mamy, siostry, koleżanki czy sąsiadki. Nie ma chyba uczestniczki Rajdu, która nie nakłoniłaby choćby jednej kobiety do przeprowadzenia badań. Pozytywne emocje związane są również z tym, iż każdego roku wykonujemy coraz większą ilość badań. I tak wykonaliśmy na terenie kraju w 2011 r.: 141 cytologii, 411 mammografii, 124 osoby oddało krew, w tym 28 osób zapisano do rejestru niespokrewnionych dawców szpiku; w 2012 r.: 286 cytologii, 518 mammografii, 41 osób oddało krew, w tym 25 osób zapisano do rejestru niespokrewnionych dawców szpiku.
Oczywiście chcielibyśmy aby wielkości te były wielokrotnie wyższe, ale biorąc pod uwagę fakt, iż Fundacja formalnie działa dopiero od lipca 2011 roku i nie zatrudnia żadnych etatowych pracowników, że dopiero się uczymy wyciągając konstruktywne wnioski z popełnionych błędów – to uważam, iż uzyskane wyniki nie są najgorsze. Gdybyśmy dysponowali choćby 1/5 wielkości środków jakimi dysponują niektóre jednostki medyczne zajmujące się problemem profilaktyki nowotworowej – to moglibyśmy wdrożyć inne pomysły, które przyczyniłyby się do uratowania życia znacznie większej ilości Kobiet. Jedynie ok. 25% Kobiet skorzysta z zaproszeń na badania wysyłane przez państwowe placówki medyczne. Nasze inicjatywy mogłyby skłonić ok. 60-80% Kobiet do badań…
Największym mankamentem przy organizowaniu każdego Rajdu jest proces współpracy z urzędnikami. Brak odpowiedzi na pisma, zagubienie dokumentacji, nie przekazanie materiałów do osób kompetentnych i decyzyjnych, opieszałość w podejmowaniu decyzji – to tylko niektóre problemy. Kolejną kwestią, która jest dla nas niezwykle trudna do pokonania to bardzo utrudniony dostęp lub całkowity jego brak do mammobusów oraz ambulansów do poboru krwi. Kiedy podjęta jest decyzja o terminie kolejnego Rajdu, w tym roku był to początek marca, dowiadujemy się, że Mammobusy i krwiobusy są ją zarezerwowane. W tym roku dodatkowo usłyszeliśmy, że ze względu na cięcia budżetowe, jednostki dysponujące tymi pojazdami mają ograniczoną ilość wyjazdów w tzw. teren.
W związku z tym podjęliśmy decyzję, iż każdego roku kolejne Rajdy Polski Kobiet odbywać się będą pod koniec czerwca – co pozwoli nam zawczasu, już w styczniu dokonać rezerwacji Mammobusu oraz ambulansu do poboru krwi.
Jako inicjator całego przedsięwzięcia chciałabym aby Fundacja posiadała swój własny Mammobus, który przez cały rok, a nie tylko podczas Rajdu i pikników medycznych, wykonywałby badania dla Kobiet na terenie całego kraju, a nie tylko na trasie Rajdu. Niestety koszty zakupu takiego pojazdu przekraczają nasze możliwości Finansowe, gdyż prowadzone przez nas inicjatywy nie są nastawione na zysk. Liczymy, że uda się nam pozyskać kilku sponsorów w formie np. banków, firm ubezpieczeniowych, firm z branży motoryzacyjnej czy medycznej, które wspólnym wysiłkiem mogłyby sfinansować zakup takiego pojazdu.
– Proszę powiedzieć – z Pani obserwacji – jak zmieniła się w tym czasie (trzech edycji rajdu) świadomość kobiet odnośnie konieczności wykonywania badań profilaktycznych dla efektywnej walki z nowotworami?
Biorąc pod uwagę sukcesywnie zwiększającą się ilość wykonywanych badań profilaktycznych inicjowanych przez Fundację – można stwierdzić, iż małymi kroczkami udaje się nam edukować kobiety i przekonywać je do potrzeby wykonywania badań mammograficznych oraz cytologicznych. Wiele Pań zgłaszając się do Rajdu ma świadomość, że będą musiały wykonać badania. Niektóre z nich decydują się wykonać je przed rajdem, a przy okazji na badania te zabierają swoje mamy, siostry czy koleżanki. Zauważamy też rosnący udział w rajdach Kobiet, które są w trakcie leczenia onkologicznego lub przeszły chorobę nowotworową. Wśród nich są Panie, które mocno wzięły sobie do serca ideę jaka przyświeca naszym rajdom i zaczęły walczyć o swoje zdrowie. Pokonały chorobę nowotworową i teraz jeżdżą w naszych rajdach propagując badania swoim przykładem, doskonale się bawiąc oraz wesoło i aktywnie spędzając wolny czas. To dopinguje inne kobiety, pobudza chęć do życia, wspólnej zabawy i zawierania wspaniałych przyjaźni miedzy kobietami, które wzajemnie wspierają się zarówno podczas Rajdu, jak i po nim.
-Jakie jeszcze działania podejmuje organizator Rajdu – Fundacja Teraz Kobiety dla realizacji swojej misji?
Fundacja ma bardzo ambitne cele i kilka planów rozwojowych związanych z realizacją misji, która jest wpisana w nasz Statut. Niestety brak stałych pracowników (choćby 3-5) oraz brak środków finansowych znacznie opóźniają realizację naszych planów. Liczymy jednak, iż w bieżącym roku uda się nam wdrożyć dwa projekty. Jeden z nich dotyczy podjęcia stosownych działań w celu obniżenia wieku skryningowego Kobiet w Polsce – co w bezpośredni sposób przyczyni się do:
a) Uratowania zdrowia i życia większej ilości Kobiet
b) Efektywniejszego wykorzystania środków budżetowych przeznaczonych na profilaktykę nowotworową
c) Obniżenia kosztów leczenia onkologicznego.
Drugi projekt będzie dotyczył Kobiet w trudnej sytuacji życiowej. Niestety na tym etapie nie możemy jeszcze zdradzić szczegółów.
Aktualnie poszukujemy partnerów do współpracy oraz czynimy starania w celu pozyskania dofinansowania ze środków unijnych.
Liczymy, że za rok (jak się spotkamy) będziemy mogli mówić już o większej efektywności i zakresie inicjatyw podejmowanych przez Fundację.
– Czy uchyli Pani rąbka tajemnicy – co będzie kolejnym wyzwaniem po III edycji Rajdu Polski Kobiet?
Możemy obiecać, iż „pochwalimy się” naszymi kolejnymi inicjatywami oraz ich efektami – jeszcze w tym roku.
