Postępowania arbitrażowe mogą się toczyć jeszcze sprawniej

Deklaracja Arbitra ma usprawnić przebieg i zminimalizować koszty postępowań arbitrażowych. Dokument opracowali prawnicy działający w Polskim Stowarzyszeniu Sądownictwa Polubownego (PSSP). Zawiera on zasady dobrych praktyk arbitrażu, których stosowanie ma skrócić czas postępowań, przy zachowaniu interesów wszystkich stron sporu.

“Deklaracja Arbitra to wyjście w stronę przedsiębiorców, których chcemy zachęcić do częstszego oddawania spraw spornych do polubownego rozstrzygania” – mówił w czasie prezentacji Deklaracji Arbitra prof. Eligiusz Krześniak, Prezes Zarządu PSSP.

Sąd arbitrażowy może rozstrzygać we wszystkich sporach o prawa majątkowe lub niemajątkowe, które mogą być przedmiotem ugody sądowej, z wyjątkiem spraw o alimenty. Arbitraż może być szczególnie korzystny dla przedsiębiorców, bo postępowania przed sądami arbitrażowymi są jednoinstancyjne, poufne i trwają znacznie krócej, niż te prowadzone przez sądy powszechne.

Z danych resortu sprawiedliwości wynika jednak, że aż 50% respondentów w ogóle nie wie, co to jest arbitraż. Przedsiębiorcy nie wiedzą na przykład, że wyrok sądu arbitrażowego jest tak samo obowiązujący, jak sądu powszechnego. To jedna z przyczyn, dla których arbitrzy rozstrzygają znacznie mniej spraw, niż mogliby. Np. w ub. roku największy sąd polubowny w kraju, czyli Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej odnotował około 200 nowych spraw; w 131 z nich wydano decyzję kończącą postępowanie. Dla porównania: sędzia sądu rejonowego średnio rocznie ma w referacie blisko tysiąc spraw.

Prof. Eligiusz Krześniak, w trakcie prezentacji Deklaracji Arbitra, wskazywał największe zalety arbitrażu. „Jako najważniejsze przewagi arbitrażu nad procesami sądowymi wskazuje się szybkość i poufność postępowania, a także profesjonalizm arbitrów, rozumiany jako wiedza i doświadczenie arbitra właściwe dla określonej sprawy i branży oraz umiejętność zapewnienia stronom poczucia, że ich racje zostały wysłuchane. Te cechy arbitrażu zostały odzwierciedlone w Deklaracji w postaci zasad. Stosując je, arbitrzy poprowadzą postępowanie w sposób bardziej efektywny, zapewniając stronom poczucie bezpieczeństwa i komfortu możliwego w sytuacji sporu” – mówił.

Wg danych MS dot. pracy polskich sądów powszechnych, średni czas oczekiwania na wyrok w sprawach gospodarczych – i to tylko w pierwszej instancji – wynosi 15 miesięcy. Co oznacza, że przez wszystkie instancje nierzadko spory pomiędzy przedsiębiorcami przechodzą latami. Arbitrzy spory rozstrzygają znacznie szybciej – np. w Regulaminie Arbitrażowym wspomnianego już SA przy KIG nakreślony jest standard, zgodnie z którym wyrok powinien zapaść po 9 miesiącach od wniesienia pozwu. Czas oczekiwania na rozstrzygnięcie arbitrów SA przy KIG może być jeszcze krótszy – wszystko dzięki procedurze uproszczonej, do której kierowane są sprawy o wartości przedmiotu sporu do 80 tys. zł. W ramach tej ścieżki wyrok powinien zapaść już w ciągu 6 miesięcy.